Ταξινόμησης
1. Εποχή ακµής και άνθησης (4ος-7ος
αι.)
|
2. Περίοδος δουλείας
(αραβοκρατία,
λατινοκρατία,
τουρκοκρατία).
|
3. Από την
ανεξαρτησία του
ελληνικού κράτους
(19ος αι.) μέχρι
σήμερα.
|
4. Περίοδος
Εικονομαχίας.
|
5. Αποστολική
εποχή( 33-70 μ.Χ.).
|
|
1. Οι χριστιανοί, µετά το
«διάταγµα των
Μεδιολάνων» άρχισαν
να κτίζουν ελεύθερα
ναούς.
|
2. Κατά τη διάρκεια
των διωγμών, η
λατρεία τελούνταν στις
κατακόμβες και τους
τάφους των μαρτύρων
|
3. Η περίοδος της
Εικονομαχίας ήταν
γόνιμη εποχή για την
εξέλιξη της
χριστιανικής λατρείας
|
4. Η πρώτη
χριστιανική
κοινότητα, στα
Ιεροσόλυμα,
τελούσε τη λατρεία
σε σπίτια.
|
5. Κατά την περίοδο
της τουρκοκρατίας,
η λατρεία χάνει τη
λαμπρότητά της, όχι
όμως και το
περιεχόμενό της
|
|
1. Περίοδος δουλείας σε
Άραβες, Λατίνους και
Τούρκους.
|
2. Περίοδος από την
ανεξαρτησία του
Ελληνικού κράτους και
μέχρι σήμερα.
.
|
3. Αποστολική εποχή.
|
4. Εποχή της
ανάπτυξης, ακμής
και άνθησης της
λατρείας με το
τέλος των διωγμών
|
5. Περίοδος της
Εικονομαχίας.
|
1) Οι πρώτοι
χριστιανοί δεν έκτιζαν ναούς.
α. επειδή δεν διέθεταν τους κατάλληλους χώρους
και υλικά β. λόγω των διωγμών και της
πεποίθησης
ότι ο Θεός δεν κατοικεί σε χειροποίητους ναούς γ. αποκλειστικά και μόνο
εξαιτίας των διωγμών
2) Ο χώρος
τέλεσης της χριστιανικήςλατρείας ονοµάζεται
α. ιερός ναός β. οίκος συνάξεως
γ. «κατ' οίκον εκκλησία »
Συμπλήρωση κενών
«Θεµέλιο της
χριστιανικής λατρείας είναι ο ……………………….Λόγος του Θεού, ο οποίος µε την άκρα
του υπακοή και την τέλεια ………………..Του, έδειξε ότι λατρεία είναι η ορθή ………………του
Θεού που τελείται όχι µόνο µε τυπικές …………….αλλά κυρίως µε τη …………των
χριστιανών». (σαρκωµένος / ιεροτελεστίες / θυσία / δοξολογία / ζωή)
Πολλαπλής επιλογής
H λατρεία στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
|
α. είναι ίδια µε την
αποστολική και τη
βυζαντινή περίοδο
|
β. παγιώθηκε κατά την
εποχή της
τουρκοκρατίας
|
γ. δεν έχει σχέση µε τη
λατρεία της
αποστολικής εποχής
|
Από τα πρώτα χρόνια, η Εκκλησία
γνώρισε.
|
α. την αποδοχή από την
επίσηµη κρατική
εξουσία
|
β. τη θετική στάση των
ειδωλολατρών
|
γ. αντιδράσεις,
διωγµούς και
µάρτυρες
|
Η λατρεία της Εκκλησίας είναι λογική
διότι.
|
α. στηρίζεται στη
φιλοσοφία των Ελλήνων
|
β.
ο άνθρωπος
πλησιάζει
τον Θεό ως
λογικό
ον
|
γ.
χρησιµοποιεί τον
προφορικό
λόγο
|
Η λατρεία της Εκκλησίας είναι
µυσταγωγική γιατί,
|
α. στηρίζεται σε
µυστηριακές τελετές
|
β. «µυεί» τον πιστό στη
λατρεία του αληθινού
Θεού
|
γ. είναι ακατανόητη και
µυστηριώδης
|
Η λατρεία της Εκκλησίας είναι
ορθόδοξη διότι.
|
α. θεµελιώνεται στην
παράδοση και την πίστη
των αγίων
|
β. υπάρχει µόνον στην
ελληνική ορθόδοξη
Εκκλησία
|
γ. αποκρύπτει την
αληθινή πίστη των
ανθρώπων
|
Η λατρεία της Εκκλησίας
χαρακτηρίζεται ως ορθόδοξη επειδή.
|
α. εκδηλώνεται µε ορθό
φιλοσοφικό τρόπο
|
β. εκφράζει σωστές
απόψεις
|
γ. θεµελιώνεται στην
παράδοση και την
πίστη των αγίων
|
Η παράδοση να τοποθετούνται
λείψανα µαρτύρων κάτω από την Αγία
Τράπεζα.
|
α. φανερώνει σεβασµό
προς την Αγία Τράπεζα
|
β. παραπέµπει στους
τάφους των µαρτύρων
|
γ. οφείλεται στη
µυστική κρύπτη που
υπάρχει εκεί
|
Η σύναξη της χριστιανικής κοινότητας
ονοµάζεται
|
α. συναγωγή
|
β. σύνοδος
|
γ. εκκλησία
|
Κατά τη διάρκεια των διωγµών οι
χριστιανοί τελούσαν τη λατρεία...
|
α. στις κατακόµβες και
στους τάφους των
µαρτύρων
|
β. στους ναούς
|
γ. σε σπίτια πλουσίων
χριστιανών
|
Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής
λατρείας ονοµάστηκε ναός ...
|
α. δηλαδή, «κατοικία»
του Θεού
|
β. από τη λέξη «ναυς»,
δηλαδή, καράβι
|
γ. από τη λέξη
«νάρθηκας», δηλαδή
τον γνωστό πρόναο
|
Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής
λατρείας ονοµάστηκε ναός.
|
α. από τη λέξη ναυς,
που σηµαίνει καράβι
|
β. από το ρήµα ναίω,
που σηµαίνει κατοικώ
|
γ. από τη λέξη νέος,
γιατί ήταν κάτι
καινούριο
|
Στα χρόνια των διωγµών, «µαρτύρια»
ονοµάζονταν
|
α. οι τάφοι των
µαρτύρων
|
β. ο χώρος ανάκρισης
των χριστιανών στα
δικαστήρια
|
γ. οι αποφάσεις των
δικαστηρίων εναντίον
χριστιανών
|
Στις Ορθόδοξες εκκλησίες
τοποθετούνται λείψανα αγίων κάτω
από την Αγία Τράπεζα
|
α. για να
προστατευθούν από
πιθανή καταστροφή
|
β. ως δείγµα σεβασµού
προς στους αγίους
|
γ. για να θυµίζουν
πως η Εκκλησία
θεµελιώθηκε στο αίµα
των µαρτύρων
|
Στους µεγάλους διωγµούς πολλές
φορές η λατρεία τελούνταν.
|
α. σε ειδωλολατρικούς
ναούς
|
β. σε συναγωγές
|
γ. σε κατακόµβες
|
Την περίοδο των διωγµών η Εκκλησία
λατρεύει τον Θεό.
|
α. σε ναούς
|
β. σε κατακόµβες
|
γ. σε δηµόσιους
χώρους
|
Το 313 µ.Χ., µε το «διάταγµα των
Μεδιολάνων».
|
α. έληξε η Εικονοµαχία
|
β. άρχισε η ανάπτυξη
της χριστιανικής
λατρείας
|
γ. οριστικοποιήθηκε η
µορφή των
ακολουθιών και των
ύµνων
|
ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
Η λατρεία της
Εκκλησίας σήµερα είναι άσχετη µε εκείνη της αποστολικής εποχής.
Η πρώτη
χριστιανική κοινότητα σχηµατίστηκε στην Αντιόχεια.
Η σηµερινή λατρεία της Εκκλησίας είναι
απολύτως διαφορετική από αυτή της βυζαντινής εποχής.
Η χριστιανική λατρεία θεµελιώθηκε κατά την
αποστολική εποχή.
Μετά το
διάταγµα των Μεδιολάνων άρχισε η ανάπτυξη της χριστιανικής λατρείας.
Ο µοναδικός αρχιτεκτονικός ρυθµός που
ταιριάζει σε χριστιανικό ναό είναι τα µαρτύρια.
Ο ναός είναι
ο µοναδικός τόπος όπου µπορεί κανείς µε σιγουριά να συναντήσει τον Θεό και να
εισακουστεί.
Ο τόπος
τέλεσης της λατρείας ονοµάζεται, εκτός από ναός, και Εκκλησία, επειδή εκεί γίνεται
η σύναξη της χριστιανικής
κοινότητας.
Ο χώρος
τέλεσης της λατρείας ονοµάζεται βωµός, διότι σ' αυτόν «κατοικεί» ο Θεός.
Οι πρώτοι
µεγάλοι ναοί κτίστηκαν αµέσως µετά από την εποχή των Αποστόλων.
Οι πρώτοι χριστιανοί έκτιζαν εκκλησίες, επειδή
πίστευαν ότι ο Θεός κατοικεί σε χειροποίητους ναούς.
Οι χριστιανοί
επιτρέπεται να εισέρχονται στους ναούς µόνο όταν τελείται µυστήριο.
Οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων, συχνά
τελούσαν τη Θεία Ευχαριστία πάνω στους τάφους των µαρτύρων.
Σε περιόδους διωγµών συχνά η λατρεία ετελείτο
σε κατακόµβες και τάφους µαρτύρων.
Στη βυζαντινή
περίοδο, σπουδαία κέντρα λειτουργικής ανάπτυξης υπήρξαν τα Ιεροσόλυµα, η Κωνσταντινούπολη
και η Σικελία.
Στην περίοδο
της Τουρκοκρατίας το Άγιο Όρος διαδραµάτισε σπουδαίο ρόλο για την ανανέωση της
λατρείας σύµφωνα µε τα
πατερικά πρότυπα.
Στον ναό ο πιστός διευκολύνεται να ενωθεί
καλύτερα µε τον Θεό.
Τα «µαρτύρια»
ήταν κατασκευές µε θόλο πάνω από τους τάφους των µαρτύρων
ΕΡΩΤΗΜΑ Β1
1 Η αληθινή θρησκεία δεν έχει ναούς, δεν έχει τίποτα δικό της γιατί είναι όλα δικά της» (Γ ιάννης Τσαρούχης). Να σχολιάσετε ελεύθερα αυτή την άποψη.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Η φράση αυτή φανερώνει μια αλήθεια της πίστης μας. Ότι ο Θέος δεν έχει ανάγκη από ναούς και ότι προκειμένου να δοξολογήσει, να προσευχηθεί ή να παρακαλέσει κάποιος το Θεό δεν έχει ανάγκη από συγκεκριμένους χώρους. Ας μην ξεχνάμε ότι στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους δεν κτίζονταν ναοί και λόγω των διωγμών (1ος -αρχές 4ου αι.), αλλά και διότι κατά την πίστη μας ο Θεός «οὐκ ἐν χειροποιήτοις ναοῖς κατοικεῖ» (Πράξ. 7,48). Οι χριστιανοί τότε συγκεντρώνονταν σε κάποια οικία («κατ’ οἶκον ἐκκλησία»). Σε περιόδους μεγάλων διωγμών, πολλές φορές η λατρεία ετελείτο στις κατακόμβες και στους τάφους των μαρτύρων, πάνω από τους οποίους έκτιζαν ημικυκλικούς θόλους («μαρτύρια»). Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι καταργείται η έννοια του ναού. Καθώς ναός ονομάστηκε ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας (από το ναίω= κατοικώ), διότι σ’ αυτόν «κατοικεί» ο Θεός και είναι ένας χώρος όπου ο πιστός διευκολύνεται να συγκεντρώσει το νου του, να υψώσει την καρδιά του στο Θεό, να ενώθεί καλύτερα με αυτόν. Έτσι παντού, σε κάθε τόπο και σε κάθε ευκαιρία μπορούμε να προσευχηθούμε και να ζητήσουμε την ευλογία και τη δύναμή του. Αρκεί να ’ναι η καρδιά μας καθαρή, γιατί στις πλάκες αυτής της καρδιάς γράφει ο Θεός τους νόμους της καινής του διαθήκης, όπως δύο προφήτες, ο Ιερεμίας και ο Ιεζεκιήλ, το είχαν προφητέψει (Ιερ. 38, 33-34 Ιεζ, 11,19). Και όπως φανέρωσε ο Κύριος Ιησούς Χριστός στον διάλογο του με την Σαμαρίτισσα, η πραγματική λατρεία του θεού είναι εσωτερική και πνευματική και όχι εξωτερική και τυπική.
2) «Ο Χριστιανισµός απέρριψε την έννοια του ναού, ως κατοικία του Θεού, καθώς και τα θυσιαστήρια, τις θυσίες και ότι άλλο υπήρχε στις θρησκείες εκείνες και ήταν αντίθετο µε τη χριστιανική διδασκαλία. Βεβαίως όρισε συγκεκριµένους τόπους συνάντησης των πιστών, τους οποίους καταχρηστικά τους ονόµασε ναούς. Όµως σε καµιά περίπτωση δεν θεώρησε ότι αυτοί είναι κατοικία του Θεού, αλλά χώροι που συνάζεται και στεγάζεται η Εκκλησία, το σύνολο των πιστών... Ο ίδιος ο Χριστός διαβεβαίωσε πως όπου "δύο ή τρεις συνηγµένοι εις το εµόν όνοµα, εκεί ειµί εν µέσω αυτών" (όπου είναι δύο ή τρεις συναγµένοι στο όνοµά µου, εκεί βρίσκοµαι ανάµεσά τους) (Ματθ.18, 20). Αυτό σηµαίνει πως η παρουσία του Κυρίου στον ναό που συνάζεται η Εκκλησία είναι πραγµατική, η ιερότητα του χώρου είναι δεδοµένη και η σπουδαιότητά του µεγάλη». Στηριζόµενοι στο παραπάνω κείµενο, να εντοπίσετε και να σχολιάσετε τα στοιχεία που εξηγούν την ύπαρξη ναών-εκκλησιών στον Χριστιανισµό
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ο Κύριος στη συνομιλία του με τη Σαμαρείτισσα, αποκαλύπτεται ως Θεός και φανερώνει πως η προσκύνηση και η λατρεία του Θεού, που είναι πνεύμα, γίνεται με τη δύναμη του Πνεύματος. Λατρεύουμε, λοιπόν, το Θεό πραγματικά, όταν η αναφορά μας σ’
αυτόν δεν είναι εξωτερική και τυπική αλλά εσωτερική, πνευματική και γίνεται με όλη μας την καρδιά. Μόνο τέτοια λατρεία ταιριάζει στο Θεό. Ύστερα, ο Θεός δεν περιορίζεται ούτε από τον τόπο ούτε από το χρόνο. Παντού, σε κάθε τόπο και σε κάθε ευκαιρία μπορούμε να
προσευχηθούμε και να ζητήσουμε την ευλογία και τη δύναμή του. Αρκεί να ’ναι η καρδιά μας καθαρή, γιατί στις πλάκες αυτής της καρδιάς γράφει ο Θεός τους νόμους της καινής του διαθήκης, όπως δύο προφήτες, ο Ιερεμίας και ο Ιεζεκιήλ, το είχαν προφητέψει (Ιερ. 38, 33-34 Ιεζ, 11,19). Αυτό βέβαια δεν καταργεί το ναό που είναι ο οίκος του Θεού, ο χώρος όπου γίνεται η λατρεία του. Εκεί ο πιστός διευκολύνεται να συγκεντρώσει το νου του, να υψώσει την καρδιά του στο Θεό, να ενώθεί καλύτερα με αυτόν.
3Η ιστορία του Χριστιανισµού φανερώνει ότι η λατρεία της Εκκλησίας εξελίχθηκε και αναπτύχθηκε. Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, οι χριστιανοί συγκεντρώνονταν σε κάποια οικία. Σε περιόδους διωγµών, πολλές φορές η λατρεία γινόταν στις κατακόµβες. Μετά το διάταγµα τωνΜεδιολάνων, κτίστηκαν ναοί ελεύθερα. Να εξηγήσετε πώς οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες, σε διάφορες εποχές, επηρέασαν την ανάπτυξη της λατρείας.
ΜΑΘΗΜΑ 6
ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ
1)Κατά την Παλαιά ∆ιαθήκη, ο σκοπός της δηµιουργίας του ανθρώπου είναι...
α. να φθάσει σε κοινωνία με τον Θεό β. να επιβληθεί στη γυναίκα γ. να ενωθεί με τη φύση
ΑΠΆΝΤΗΣΗ:
1.Κατά την Παλαιά Διαθήκη, ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου είναι… α. να φθάσει σε
κοινωνία με τον Θεό
Ο άνθρωπος πλάστηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση με το Θεό. Το κατ’ εικόνα λοιπόν
το έχουμε από την δημιουργία μας ενώ την ομοίωση την καταφέρνουμε με την
προαίρεση μας.
2)Σύµφωνα µε την Παλαιά ∆ιαθήκη ο άνθρωπος.
α. πλάστηκε κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν του Θεού β. κατ' εικόνα του ανθρώπου γ. καθ' ομοίωσιν του ανθρώπου δ. αποκλειστικά και μόνο κατ' εικόνα του Θεού
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
1.Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη ο άνθρωπος… α. πλάστηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν
του Θεού.
Ο άνθρωπος πλάστηκε σύμφωνα με την εικόνα του Θεού και με προοπτική να μείνει
αθάνατος. Η δημιουργία του ανθρώπου «κατ’ εἰκόνα» του Θεού αποτελεί την τιμητική
διάκριση του ανθρώπου σε σχέση με την υπόλοιπη δημιουργία. Το στοιχείο της εικόνας του
Θεού στον άνθρωπο είναι το λογικό και η ελεύθερη βούληση. Ο Θεός, επιπλέον, έδωσε στους
πρωτόπλαστους τη δυνατότητα να τον πλησιάσουν ακόμα περισσότερο, δηλαδή να του
μοιάσουν. Γι’ αυτό η Παλαιά Διαθήκη τονίζει ότι ο άνθρωπος πλάστηκε όχι μόνο «κατ’ εἰκόνα»
αλλά και «καθ’ ὁμοίωσιν» του Θεού. Την «ομοίωση» με το Θεό θα επιτύγχανε ο άνθρωπος με
τη σωστή χρήση της ελεύθερης βούλησης. Όπως τονίζει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, «το κατ’
εικόνα το έχουμε από τη κτίση μας, ενώ το καθ’ ομοίωση το κατορθώνουμε με την προαίρεσή
μας».
3)Σύµφωνα µε το πρώτο βιβλίο της Παλαιάς ∆ιαθήκης ο Θεός.
α. μετέτρεψε το χώμα σε άνθρωπο β. έδωσε στον άνθρωπο έμπνευση ζωής γ. έπλασε τον άνθρωπο από χώμα και του έδωσε πνοή ζωής δ. έπλασε την Εύα και μετά τον Αδάμ
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ
1)« Ο Θεός δηµιούργησε και ευλόγησε το πρώτο............. καθώς η........ ήταν για τον Αδάµ σάρκα από τη ............... του ............ µαζί του στον δρόµο για την ....... και την ένωση µε τον Θεό».
(τελείωση / ζευγάρι / Εύα / σάρκα / συµπορευτής)
2)«Η .......................... από τον άνθρωπο της θεϊκής του .............. και των ευεργεσιών του
Θεού, γεµίζει την ψυχή του ανθρώπου από...................... και ευτυχία, γι' αυτό και θέλει να υµνήσει
τον Θεό. Η ...................... του Θεού µπορεί να γίνει σε κάθε στιγµή της ζωής του, αλλά η µεγαλύτερη
ευκαιρία δίνεται µε τα µυστήρια και τις................... της Εκκλησίας». (προέλευσης / δοξολογία /
συνειδητοποίηση / ακολουθίες / ευγνωµοσύνη)
ΕΡΩΤΗΜΑ Β1
1 Η αληθινή θρησκεία δεν έχει ναούς, δεν έχει τίποτα δικό της γιατί είναι όλα δικά της» (Γ ιάννης Τσαρούχης). Να σχολιάσετε ελεύθερα αυτή την άποψη.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Η φράση αυτή φανερώνει μια αλήθεια της πίστης μας. Ότι ο Θέος δεν έχει ανάγκη από ναούς και ότι προκειμένου να δοξολογήσει, να προσευχηθεί ή να παρακαλέσει κάποιος το Θεό δεν έχει ανάγκη από συγκεκριμένους χώρους. Ας μην ξεχνάμε ότι στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους δεν κτίζονταν ναοί και λόγω των διωγμών (1ος -αρχές 4ου αι.), αλλά και διότι κατά την πίστη μας ο Θεός «οὐκ ἐν χειροποιήτοις ναοῖς κατοικεῖ» (Πράξ. 7,48). Οι χριστιανοί τότε συγκεντρώνονταν σε κάποια οικία («κατ’ οἶκον ἐκκλησία»). Σε περιόδους μεγάλων διωγμών, πολλές φορές η λατρεία ετελείτο στις κατακόμβες και στους τάφους των μαρτύρων, πάνω από τους οποίους έκτιζαν ημικυκλικούς θόλους («μαρτύρια»). Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι καταργείται η έννοια του ναού. Καθώς ναός ονομάστηκε ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας (από το ναίω= κατοικώ), διότι σ’ αυτόν «κατοικεί» ο Θεός και είναι ένας χώρος όπου ο πιστός διευκολύνεται να συγκεντρώσει το νου του, να υψώσει την καρδιά του στο Θεό, να ενώθεί καλύτερα με αυτόν. Έτσι παντού, σε κάθε τόπο και σε κάθε ευκαιρία μπορούμε να προσευχηθούμε και να ζητήσουμε την ευλογία και τη δύναμή του. Αρκεί να ’ναι η καρδιά μας καθαρή, γιατί στις πλάκες αυτής της καρδιάς γράφει ο Θεός τους νόμους της καινής του διαθήκης, όπως δύο προφήτες, ο Ιερεμίας και ο Ιεζεκιήλ, το είχαν προφητέψει (Ιερ. 38, 33-34 Ιεζ, 11,19). Και όπως φανέρωσε ο Κύριος Ιησούς Χριστός στον διάλογο του με την Σαμαρίτισσα, η πραγματική λατρεία του θεού είναι εσωτερική και πνευματική και όχι εξωτερική και τυπική.
2) «Ο Χριστιανισµός απέρριψε την έννοια του ναού, ως κατοικία του Θεού, καθώς και τα θυσιαστήρια, τις θυσίες και ότι άλλο υπήρχε στις θρησκείες εκείνες και ήταν αντίθετο µε τη χριστιανική διδασκαλία. Βεβαίως όρισε συγκεκριµένους τόπους συνάντησης των πιστών, τους οποίους καταχρηστικά τους ονόµασε ναούς. Όµως σε καµιά περίπτωση δεν θεώρησε ότι αυτοί είναι κατοικία του Θεού, αλλά χώροι που συνάζεται και στεγάζεται η Εκκλησία, το σύνολο των πιστών... Ο ίδιος ο Χριστός διαβεβαίωσε πως όπου "δύο ή τρεις συνηγµένοι εις το εµόν όνοµα, εκεί ειµί εν µέσω αυτών" (όπου είναι δύο ή τρεις συναγµένοι στο όνοµά µου, εκεί βρίσκοµαι ανάµεσά τους) (Ματθ.18, 20). Αυτό σηµαίνει πως η παρουσία του Κυρίου στον ναό που συνάζεται η Εκκλησία είναι πραγµατική, η ιερότητα του χώρου είναι δεδοµένη και η σπουδαιότητά του µεγάλη». Στηριζόµενοι στο παραπάνω κείµενο, να εντοπίσετε και να σχολιάσετε τα στοιχεία που εξηγούν την ύπαρξη ναών-εκκλησιών στον Χριστιανισµό
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ο Κύριος στη συνομιλία του με τη Σαμαρείτισσα, αποκαλύπτεται ως Θεός και φανερώνει πως η προσκύνηση και η λατρεία του Θεού, που είναι πνεύμα, γίνεται με τη δύναμη του Πνεύματος. Λατρεύουμε, λοιπόν, το Θεό πραγματικά, όταν η αναφορά μας σ’
αυτόν δεν είναι εξωτερική και τυπική αλλά εσωτερική, πνευματική και γίνεται με όλη μας την καρδιά. Μόνο τέτοια λατρεία ταιριάζει στο Θεό. Ύστερα, ο Θεός δεν περιορίζεται ούτε από τον τόπο ούτε από το χρόνο. Παντού, σε κάθε τόπο και σε κάθε ευκαιρία μπορούμε να
προσευχηθούμε και να ζητήσουμε την ευλογία και τη δύναμή του. Αρκεί να ’ναι η καρδιά μας καθαρή, γιατί στις πλάκες αυτής της καρδιάς γράφει ο Θεός τους νόμους της καινής του διαθήκης, όπως δύο προφήτες, ο Ιερεμίας και ο Ιεζεκιήλ, το είχαν προφητέψει (Ιερ. 38, 33-34 Ιεζ, 11,19). Αυτό βέβαια δεν καταργεί το ναό που είναι ο οίκος του Θεού, ο χώρος όπου γίνεται η λατρεία του. Εκεί ο πιστός διευκολύνεται να συγκεντρώσει το νου του, να υψώσει την καρδιά του στο Θεό, να ενώθεί καλύτερα με αυτόν.
3Η ιστορία του Χριστιανισµού φανερώνει ότι η λατρεία της Εκκλησίας εξελίχθηκε και αναπτύχθηκε. Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, οι χριστιανοί συγκεντρώνονταν σε κάποια οικία. Σε περιόδους διωγµών, πολλές φορές η λατρεία γινόταν στις κατακόµβες. Μετά το διάταγµα τωνΜεδιολάνων, κτίστηκαν ναοί ελεύθερα. Να εξηγήσετε πώς οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες, σε διάφορες εποχές, επηρέασαν την ανάπτυξη της λατρείας.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η χριστιανική λατρεία θεμελιώθηκε κατά την αποστολική εποχή (33-70 μ.Χ.), στις
συνάξεις των πρώτων χριστιανών. Μετά την Πεντηκοστή, η νέα πραγματικότητα που
δημιουργείται στον κόσμο, η Εκκλησία, ζει και κινείται σε μια νέα ατμόσφαιρα, άγνωστη μέχρι
τότε. Οι πιστοί των Ιεροσολύμων, που έχουν βαπτιστεί στο όνομα της Αγίας Τριάδος,
αποτελούν τον πυρήνα μιας καινούριας κοινότητας που κέντρο της έχει τη λατρεία και την
προσευχή. Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης (κοινά δείπνα - εκούσια
κοινοκτημοσύνη), με καθημερινή τέλεση της Θείας Ευχαριστίας. Εκτός από αυτά και η ζωή
τους είναι θαυμαστή. Ζουν στη γη, αλλά είναι πολίτες του ουρανού.
Η περιγραφή της πρώτης Θείας Ευχαριστίας είναι ταυτόχρονα περιγραφή της Θείας
Ευχαριστίας κατά τους αποστολικούς χρόνους. Οι απόστολοι, μαζί με τη διδασκαλία του
Ευαγγελίου, παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας, που ήταν μια
επανάληψη των πράξεων του Κυρίου κατά το τελευταίο εκείνο Δείπνο: προσευχή- ψαλμωδία-
διδασκαλία- τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία, δηλαδή, του άρτου και του οίνου και κοινωνία
όλων των παριστάμενων πιστών). Διαμορφώθηκε, έτσι, μια άγραφη παράδοση η οποία
παρέμεινε ζωντανή σ' όλη την αποστολική και μεταποστολική εποχή. Κατά την αποστολική
εποχή, πριν από τη Θεία Ευχαριστία γινόταν το δείπνο της αγάπης (κατά τις βραδινές ώρες).
Ήταν μια μίμηση του Μυστικού Δείπνου που προηγήθηκε της Θείας Ευχαριστίας. Κατά το 2ο
μ.Χ. αιώνα, η Θεία Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης. Τελείται, πλέον, τις
πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων (διανύουμε ήδη την περίοδο των
διωγμών). Διαβαζόταν κατ' αρχάς μια επιστολή των αποστόλων και ακολουθούσε ο ασπασμός
της ειρήνης, η ευλογία των πιστών, μια ευχή ευχαριστίας και τα λόγια του Χριστού κατά το
Μυστικό Δείπνο. Αμέσως μετά γινόταν η επίκληση του Αγίου Πνεύματος, για να καθαγιάσειτον άρτο και τον οίνο και να τον μεταβάλει σε Σώμα και Αίμα του Χριστού. Η Θεία Ευχαριστία
τελείωνε με την κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού από τους πιστούς.
Όπως μας πληροφορεί ένας χριστιανός συγγραφέας του 2ου αιώνα, ο Ιουστίνος ο
Φιλόσοφος και Μάρτυρας, δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές της Θείας Ευχαριστίας.
Το περιεχόμενο των ευχών προερχόταν από την ελεύθερη έμπνευση του λειτουργού, ο οποίος
προσευχόταν περισσότερο ή λιγότερο ανάλογα με τις δυνάμεις του. Ήταν φυσική, επομένως, η
δημιουργία προφορικών τοπικών παραδόσεων για τις ευχές της Θείας Ευχαριστίας. Μετά το
τέλος των διωγμών τον 4ο αιώνα, οι διάφορες προφορικές παραδόσεις καταγράφηκαν και,
έτσι, δημιουργήθηκαν τα πρώτα κείμενα Λειτουργιών, στα οποία αναγράφονται τιμητικά ως
συγγραφείς κάποιοι απόστολοι ή μαθητές τους (Λειτουργία Αγίου Ιακώβου, Αγίου Μάρκου,
Κλήμεντος Ρώμης κ.ά.).
Τον 4ο αιώνα, όμως, η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις. Οι Πατέρες και
διδάσκαλοι της Εκκλησίας, οι οποίοι καταπολέμησαν τους αιρετικούς με τις Οικουμενικές
Συνόδους και τα συγγράμματά τους, έγραψαν και ευχές για τη Θεία Ευχαριστία και, έτσι,
διαμορφώθηκαν καινούργιες Λειτουργίες με το όνομά τους (Λειτουργία Μ. Βασιλείου, Αγ.
Γρηγορίου Θεολόγου, Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Αγ. Επιφανίου Κύπρου κ.ά.).Τα κείμενα αυτά
εξελίχθηκαν δια μέσου των αιώνων και δέχτηκαν προσθήκες ή αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι
σήμερα. Ο πυρήνας τους, όμως, παραμένει ο ίδιος έτσι όπως διαμορφώθηκε κατά τον 4ο και
5ο αιώνα. Η Λειτουργία του Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά
τη διάρκεια του έτους. Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα λειτουργικά κείμενα της
Εκκλησίας. Ο Αγ. Ιωάννης χρησιμοποίησε παλιές λειτουργικές ευχές, έγραψε, όμως, ορισμένες
εξ αρχής. Η Λειτουργία δέχτηκε κάποιες μεταγενέστερες προσθήκες (όχι στο περιεχόμενο των
ευχών) και έτσι έλαβε τη σημερινή της μορφή.
Με το «διάταγμα των Μεδιολάνων» (313 μ.Χ.), ελεύθερα πια άρχισε η ανάπτυξη της
χριστιανικής λατρείας (κτίζονται ναοί, γράφονται ύμνοι και ευχές), για να συνεχιστεί σ’ όλη τη
βυζαντινή περίοδο. Σπουδαία κέντρα λειτουργικής ανάπτυξης ήταν τα Ιεροσόλυμα (μονή
Αγίου Σάββα), η Κωνσταντινούπολη (μονή Στουδίου), η Σικελία κ.λπ. Ιδιαίτερα γόνιμη εποχή
ήταν η περίοδος της Εικονομαχίας (8ος - 9ος αι.). Τότε καθιερώνεται η μορφή των ακολουθιών
και των ύμνων, που χρησιμοποιούμε και σήμερα. Κατά τις περιόδους της δουλείας
(αραβοκρατία, λατινοκρατία, τουρκοκρατία), η λατρεία χάνει τη λαμπρότητά της, όχι όμως και
το περιεχόμενό της. Αναδείχτηκε κιβωτός σωτηρίας του Γένους, γιατί, μαζί με την Παιδεία,
διαφύλαξαν την πίστη και την εθνική συνείδηση των Ελλήνων. Στο τέλος του 18ου αιώνα οι
Κολλυβάδες - ησυχαστές του Αγίου Όρους - με πολλούς αγώνες, πέτυχαν την κάθαρση της
λατρείας μας από ξένες επιρροές και την ανανέωσή της με βάση τα πατερικά πρότυπαΣτις
μέρες μας, η λατρεία της Εκκλησίας είναι η ίδια με εκείνη της αποστολικής και της βυζαντινής
εποχής. Με βάση τις Λειτουργίες του Μ. Βασιλείου, του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, τη
Λειτουργία των Προηγιασμένων και τις ακολουθίες του ημερονυκτίου (Εσπερινός, Απόδειπνο,
Μεσονυκτικό, Όρθρος, Ώρες) διατηρεί τη συνέχεια και την ενότητά της.
Η χριστιανική λατρεία θεμελιώθηκε κατά την αποστολική εποχή (33-70 μ.Χ.), στις
συνάξεις των πρώτων χριστιανών. Μετά την Πεντηκοστή, η νέα πραγματικότητα που
δημιουργείται στον κόσμο, η Εκκλησία, ζει και κινείται σε μια νέα ατμόσφαιρα, άγνωστη μέχρι
τότε. Οι πιστοί των Ιεροσολύμων, που έχουν βαπτιστεί στο όνομα της Αγίας Τριάδος,
αποτελούν τον πυρήνα μιας καινούριας κοινότητας που κέντρο της έχει τη λατρεία και την
προσευχή. Ζουν με πνεύμα αδελφοσύνης και αγάπης (κοινά δείπνα - εκούσια
κοινοκτημοσύνη), με καθημερινή τέλεση της Θείας Ευχαριστίας. Εκτός από αυτά και η ζωή
τους είναι θαυμαστή. Ζουν στη γη, αλλά είναι πολίτες του ουρανού.
Η περιγραφή της πρώτης Θείας Ευχαριστίας είναι ταυτόχρονα περιγραφή της Θείας
Ευχαριστίας κατά τους αποστολικούς χρόνους. Οι απόστολοι, μαζί με τη διδασκαλία του
Ευαγγελίου, παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας, που ήταν μια
επανάληψη των πράξεων του Κυρίου κατά το τελευταίο εκείνο Δείπνο: προσευχή- ψαλμωδία-
διδασκαλία- τέλεση της Ευχαριστίας (ευλογία, δηλαδή, του άρτου και του οίνου και κοινωνία
όλων των παριστάμενων πιστών). Διαμορφώθηκε, έτσι, μια άγραφη παράδοση η οποία
παρέμεινε ζωντανή σ' όλη την αποστολική και μεταποστολική εποχή. Κατά την αποστολική
εποχή, πριν από τη Θεία Ευχαριστία γινόταν το δείπνο της αγάπης (κατά τις βραδινές ώρες).
Ήταν μια μίμηση του Μυστικού Δείπνου που προηγήθηκε της Θείας Ευχαριστίας. Κατά το 2ο
μ.Χ. αιώνα, η Θεία Ευχαριστία διαχωρίστηκε από το δείπνο της αγάπης. Τελείται, πλέον, τις
πρωινές ώρες πάνω στους τάφους των μαρτύρων (διανύουμε ήδη την περίοδο των
διωγμών). Διαβαζόταν κατ' αρχάς μια επιστολή των αποστόλων και ακολουθούσε ο ασπασμός
της ειρήνης, η ευλογία των πιστών, μια ευχή ευχαριστίας και τα λόγια του Χριστού κατά το
Μυστικό Δείπνο. Αμέσως μετά γινόταν η επίκληση του Αγίου Πνεύματος, για να καθαγιάσειτον άρτο και τον οίνο και να τον μεταβάλει σε Σώμα και Αίμα του Χριστού. Η Θεία Ευχαριστία
τελείωνε με την κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού από τους πιστούς.
Όπως μας πληροφορεί ένας χριστιανός συγγραφέας του 2ου αιώνα, ο Ιουστίνος ο
Φιλόσοφος και Μάρτυρας, δεν υπήρχε σταθερό κείμενο για τις ευχές της Θείας Ευχαριστίας.
Το περιεχόμενο των ευχών προερχόταν από την ελεύθερη έμπνευση του λειτουργού, ο οποίος
προσευχόταν περισσότερο ή λιγότερο ανάλογα με τις δυνάμεις του. Ήταν φυσική, επομένως, η
δημιουργία προφορικών τοπικών παραδόσεων για τις ευχές της Θείας Ευχαριστίας. Μετά το
τέλος των διωγμών τον 4ο αιώνα, οι διάφορες προφορικές παραδόσεις καταγράφηκαν και,
έτσι, δημιουργήθηκαν τα πρώτα κείμενα Λειτουργιών, στα οποία αναγράφονται τιμητικά ως
συγγραφείς κάποιοι απόστολοι ή μαθητές τους (Λειτουργία Αγίου Ιακώβου, Αγίου Μάρκου,
Κλήμεντος Ρώμης κ.ά.).
Τον 4ο αιώνα, όμως, η Εκκλησία αντιμετώπισε φοβερές αιρέσεις. Οι Πατέρες και
διδάσκαλοι της Εκκλησίας, οι οποίοι καταπολέμησαν τους αιρετικούς με τις Οικουμενικές
Συνόδους και τα συγγράμματά τους, έγραψαν και ευχές για τη Θεία Ευχαριστία και, έτσι,
διαμορφώθηκαν καινούργιες Λειτουργίες με το όνομά τους (Λειτουργία Μ. Βασιλείου, Αγ.
Γρηγορίου Θεολόγου, Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Αγ. Επιφανίου Κύπρου κ.ά.).Τα κείμενα αυτά
εξελίχθηκαν δια μέσου των αιώνων και δέχτηκαν προσθήκες ή αφαιρέσεις φθάνοντας μέχρι
σήμερα. Ο πυρήνας τους, όμως, παραμένει ο ίδιος έτσι όπως διαμορφώθηκε κατά τον 4ο και
5ο αιώνα. Η Λειτουργία του Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου είναι αυτή που τελείται πιο συχνά κατά
τη διάρκεια του έτους. Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα λειτουργικά κείμενα της
Εκκλησίας. Ο Αγ. Ιωάννης χρησιμοποίησε παλιές λειτουργικές ευχές, έγραψε, όμως, ορισμένες
εξ αρχής. Η Λειτουργία δέχτηκε κάποιες μεταγενέστερες προσθήκες (όχι στο περιεχόμενο των
ευχών) και έτσι έλαβε τη σημερινή της μορφή.
Με το «διάταγμα των Μεδιολάνων» (313 μ.Χ.), ελεύθερα πια άρχισε η ανάπτυξη της
χριστιανικής λατρείας (κτίζονται ναοί, γράφονται ύμνοι και ευχές), για να συνεχιστεί σ’ όλη τη
βυζαντινή περίοδο. Σπουδαία κέντρα λειτουργικής ανάπτυξης ήταν τα Ιεροσόλυμα (μονή
Αγίου Σάββα), η Κωνσταντινούπολη (μονή Στουδίου), η Σικελία κ.λπ. Ιδιαίτερα γόνιμη εποχή
ήταν η περίοδος της Εικονομαχίας (8ος - 9ος αι.). Τότε καθιερώνεται η μορφή των ακολουθιών
και των ύμνων, που χρησιμοποιούμε και σήμερα. Κατά τις περιόδους της δουλείας
(αραβοκρατία, λατινοκρατία, τουρκοκρατία), η λατρεία χάνει τη λαμπρότητά της, όχι όμως και
το περιεχόμενό της. Αναδείχτηκε κιβωτός σωτηρίας του Γένους, γιατί, μαζί με την Παιδεία,
διαφύλαξαν την πίστη και την εθνική συνείδηση των Ελλήνων. Στο τέλος του 18ου αιώνα οι
Κολλυβάδες - ησυχαστές του Αγίου Όρους - με πολλούς αγώνες, πέτυχαν την κάθαρση της
λατρείας μας από ξένες επιρροές και την ανανέωσή της με βάση τα πατερικά πρότυπαΣτις
μέρες μας, η λατρεία της Εκκλησίας είναι η ίδια με εκείνη της αποστολικής και της βυζαντινής
εποχής. Με βάση τις Λειτουργίες του Μ. Βασιλείου, του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, τη
Λειτουργία των Προηγιασμένων και τις ακολουθίες του ημερονυκτίου (Εσπερινός, Απόδειπνο,
Μεσονυκτικό, Όρθρος, Ώρες) διατηρεί τη συνέχεια και την ενότητά της.
4)Ορισµένοι χριστιανοί υποστηρίζουν ότι η λατρεία είναι απλή θρησκευτική υποχρέωση και άλλοι ότι η λατρεία είναι ουσιαστική υπόθεση για την ύπαρξή τους. Να σχολιάσετε τις παραπάνω θέσεις
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Με τη λατρεία, εκφράζουμε την αγάπη, την εμπιστοσύνη, την ικεσία, τη δοξολογία μας στο Θεό. Κι ακόμη, τη νοσταλγία μας για την απλή και ανεμπόδιστη επικοινωνία που κάποτε είχαμε μαζί του (προπτωτική κατάσταση) και την ελπίδα ότι η κοινωνία αυτή θα
αποκατασταθεί (οριστική νίκη του θανάτου, αιώνια ζωή). Θεμέλιο της χριστιανικής λατρείας είναι ο σαρκωμένος Υιός και Λόγος του Θεού. Με την άκρα υπακοή και την τέλεια θυσία του, έδειξε ότι λατρεία είναι η ορθή δοξολογία του Θεού και τελείται όχι μόνο με τυπικές ιεροτελεστίες, αλλά, κυρίως, με την ίδια τη ζωή των χριστιανών. Ο λαός του Θεού, η Εκκλησία, ακολουθώντας το παράδειγμά του, τελεί ως σώμα, συλλογικά τη λατρεία που της παραδόθηκε (Θεία Ευχαριστία, Μυστήρια, Ακολουθίες). Αλλά και ο κάθε πιστός ξεχωριστά προσφέρει τη λατρεία του στο Θεό (ατομική προσευχή, θυμίαμα, άναμμα καντηλιού στο σπίτι κ.ά.). Όταν τελείται Θεία Λειτουργία, ξεκινάμε από τα σπίτια μας για να πάμε στο ναό. Πηγαίνουμε εκεί, όπου μας περιμένει ο αναστημένος Κύριος, γιατί ξέρουμε τι χαρίζει η θείαλατρεία στα μέλη της Εκκλησίας. Εκεί συνειδητοποιούμε ότι είμαστε ένα σώμα Χριστού. Αφού
είμαστε ενωμένοι με το Χριστό, είμαστε δεμένοι και μεταξύ μας. Αυτό φαίνεται καλύτερα όταν κοινωνούμε. Μεταλαμβάνουμε από τον έναν άρτο και το ένα ποτήριο. Η ενότητα των πιστών στη Θεία Λειτουργία είναι ένα γεγονός που ξεπερνάει τα όρια του ατομισμού. Στη Θεία Λειτουργία συμμετέχουμε προσευχόμενοι. Η ιερουργία δεν είναι μόνο έργο των ιερέων είναι και δικό μας, του λαού. Το λέει και η λέξη λειτουργία, που είναι σύνθετη από το λείτος= λαός +έργο. Απαντούμε στις εκ φωνήσεις του ιερέα με τα «Κύριε, ελέησον», «Αμήν» κ.ά. Καιομολογούμε την πίστη μας όχι μόνο με την απαγγελία του «Πιστεύω», αλλά και με τους ύμνους, που συνοψίζουν τις αλήθειες της. Μπαίνοντας στο ναό είναι σαν να πατούμε στον ουρανό. Ο χρόνος καταργείται, γιατί ζούμε συγχρόνως τη ζωή και το έργο του Χριστού (παρελθόν), αυτό που γίνεται τώρα με τη σύναξη των πιστών και το δεσμό τους με τον Κύριο (παρόν) και αυτό που θα 'ρθει, το
προσδοκώμενο, το αιώνιο. Αυτό το τελευταίο είναι η Βασιλεία των ουρανών που προγευόμαστε με τα τελούμενα στη Θεία Λειτουργία. Με όλα αυτά αγιαζόμαστε, ζούμε την πίστη μας, παίρνουμε τη χάρη του Θεού, είμαστε ενωμένοι μαζί του.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Με τη λατρεία, εκφράζουμε την αγάπη, την εμπιστοσύνη, την ικεσία, τη δοξολογία μας στο Θεό. Κι ακόμη, τη νοσταλγία μας για την απλή και ανεμπόδιστη επικοινωνία που κάποτε είχαμε μαζί του (προπτωτική κατάσταση) και την ελπίδα ότι η κοινωνία αυτή θα
αποκατασταθεί (οριστική νίκη του θανάτου, αιώνια ζωή). Θεμέλιο της χριστιανικής λατρείας είναι ο σαρκωμένος Υιός και Λόγος του Θεού. Με την άκρα υπακοή και την τέλεια θυσία του, έδειξε ότι λατρεία είναι η ορθή δοξολογία του Θεού και τελείται όχι μόνο με τυπικές ιεροτελεστίες, αλλά, κυρίως, με την ίδια τη ζωή των χριστιανών. Ο λαός του Θεού, η Εκκλησία, ακολουθώντας το παράδειγμά του, τελεί ως σώμα, συλλογικά τη λατρεία που της παραδόθηκε (Θεία Ευχαριστία, Μυστήρια, Ακολουθίες). Αλλά και ο κάθε πιστός ξεχωριστά προσφέρει τη λατρεία του στο Θεό (ατομική προσευχή, θυμίαμα, άναμμα καντηλιού στο σπίτι κ.ά.). Όταν τελείται Θεία Λειτουργία, ξεκινάμε από τα σπίτια μας για να πάμε στο ναό. Πηγαίνουμε εκεί, όπου μας περιμένει ο αναστημένος Κύριος, γιατί ξέρουμε τι χαρίζει η θείαλατρεία στα μέλη της Εκκλησίας. Εκεί συνειδητοποιούμε ότι είμαστε ένα σώμα Χριστού. Αφού
είμαστε ενωμένοι με το Χριστό, είμαστε δεμένοι και μεταξύ μας. Αυτό φαίνεται καλύτερα όταν κοινωνούμε. Μεταλαμβάνουμε από τον έναν άρτο και το ένα ποτήριο. Η ενότητα των πιστών στη Θεία Λειτουργία είναι ένα γεγονός που ξεπερνάει τα όρια του ατομισμού. Στη Θεία Λειτουργία συμμετέχουμε προσευχόμενοι. Η ιερουργία δεν είναι μόνο έργο των ιερέων είναι και δικό μας, του λαού. Το λέει και η λέξη λειτουργία, που είναι σύνθετη από το λείτος= λαός +έργο. Απαντούμε στις εκ φωνήσεις του ιερέα με τα «Κύριε, ελέησον», «Αμήν» κ.ά. Καιομολογούμε την πίστη μας όχι μόνο με την απαγγελία του «Πιστεύω», αλλά και με τους ύμνους, που συνοψίζουν τις αλήθειες της. Μπαίνοντας στο ναό είναι σαν να πατούμε στον ουρανό. Ο χρόνος καταργείται, γιατί ζούμε συγχρόνως τη ζωή και το έργο του Χριστού (παρελθόν), αυτό που γίνεται τώρα με τη σύναξη των πιστών και το δεσμό τους με τον Κύριο (παρόν) και αυτό που θα 'ρθει, το
προσδοκώμενο, το αιώνιο. Αυτό το τελευταίο είναι η Βασιλεία των ουρανών που προγευόμαστε με τα τελούμενα στη Θεία Λειτουργία. Με όλα αυτά αγιαζόμαστε, ζούμε την πίστη μας, παίρνουμε τη χάρη του Θεού, είμαστε ενωμένοι μαζί του.
ΜΑΘΗΜΑ 3
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ
*Ο Ιησούς στη Σαµαρείτισσα αποκαλύπτεται ως Θεός και φανερώνει την πνευµατική λατρεία του Θεού.
*Η Θεία Ευχαριστία µας θυµίζει το θαύµα του πολλαπλασιασµού των άρτων
* Η Θεία Κοινωνία χαρίζει άφεση αµαρτιών.
* Η Θεία Λειτουργία αποτελεί προέκταση του Μυστικού ∆είπνου.
* Η θυσία του Χριστού επαναλαµβάνεται στη χριστιανική λατρεία.
* Η λατρεία που ταιριάζει στον Θεό είναι τυπική και µε ελεηµοσύνες.
* Η λατρεία πρέπει να προσφέρεται µε καθαρότητα ψυχής και νου.
* Η λατρεία της Εκκλησίας χαρακτηρίζεται «µυσταγωγική» επειδή γίνεται µυστικά.
* Η λατρεία του Θεού είναι εσωτερική, αληθινή και πρέπει να γίνεται µε όλη µας την καρδιά.
* Με τη Θεία Λειτουργία συνεχίζεται η παράδοση των αιµατηρών θυσιών.
* Ο Θεός δεν περιορίζεται από τόπο και χρόνο, παντού και πάντοτε µπορούµε να ζητήσουµε την ευλογία Του.
* Ο Κύριος αποκαλύπτει στη συνοµιλία του µε τη Σαµαρείτισσα την ηµέρα της θυσίας Του.
* Ο Μυστικός ∆είπνος προεικονίζει τον πασχάλιο αµνό της Παλαιάς ∆ιαθήκης.
*Ο Χριστός ζητούσε από τους συµπατριώτες του να λατρεύουν τον Θεό τυπικά, όπως άλλωστε έκαναν και οι Φαρισαίοι.
* Ο Χριστός καυτηρίασε την υποκρισία των Φαρισαίων.
* Ο Χριστός σέβεται την ιουδαϊκή παράδοση και τον Νόµο, διδάσκει και προσεύχεται στον Ναό του Σολοµώντα.
* Ο Χριστός ως άνθρωπος αρνήθηκε να τηρήσει τις ιουδαϊκές παραδόσεις και να σεβαστεί την ιουδαϊκή λατρεία.
* Στη Θεία Μετάληψη ο πιστός συµµετέχει στον Μυστικό ∆είπνο και ενώνεται µε τον Χριστό.
* Στο Πάσχα της Παλαιάς και της Καινής ∆ιαθήκης γιορτάζεται η θυσία του Χριστού.
* Στον Μυστικό ∆είπνο ο Χριστός έφαγε για πρώτη φορά µε τους µαθητές Του.
* Τα µυστήρια της Εκκλησίας προεικονίζουν τις γιορτές της Παλαιάς ∆ιαθήκης.
* Το κήρυγµα του Χριστού προορίζεται για λίγους εκλεκτούς.
* Το Πάσχα ήταν και είναι η σπουδαιότερη ιουδαϊκή γιορτή.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Η Θεία Ευχαριστία συστάθηκε από τον
ίδιο τον Χριστό.
|
α. κατά τη διάρκεια του
Μυστικού ∆είπνου
|
β. κατά τη διάρκεια του
Γάµου στην Κανά της
Γαλιλαίας
|
γ. κατά τη διάρκεια της
Πεντηκοστής
| |
Η Θεία Ευχαριστία συστάθηκε από τον
ίδιο τον Χριστό.
|
α. κατά τη διάρκεια του
Μυστικού ∆είπνου
|
β. κατά τη διάρκεια του
Γάµου στην Κανά της
Γαλιλαίας
|
γ. κατά τη διάρκεια της
Πεντηκοστής
| |
Η Θεία Κοινωνία µας χαρίζει...
|
α. τη βεβαιότητα ότι
είµαστε καλοί χριστιανοί
|
β. άφεση αµαρτιών και
ένωση µε τον Κύριο
|
γ. την πίστη στον
εαυτό µας
| |
Με τη Θεία Μετάληψη ο πιστός
|
α. συµµετέχει στον
Μυστικό ∆είπνο
|
β. θυµάται το θαύµα του
Χριστού µε τα ψωµιά και
τα ψάρια
|
γ. µετέχει µυστικά στη
Μεταµόρφωση του
Χριστού
| |
Ο Μυστικός ∆είπνος
επαναλαµβάνεται.
|
α. κάθε µέρα µε την
προσευχή µας
|
β. τη Μεγάλη ∆ευτέρα το
βράδυ στους ναούς
|
γ. σε κάθε Θεία
Λειτουργία
| |
Ο Χριστός απέδειξε µε τη ζωή Του ότΙ
|
α. σεβάστηκε την
ιουδαϊκή παράδοση και
λατρεία
|
β. δεν τον ενδιέφερε η
λατρευτική παράδοση
του ιουδαϊκού λαού
|
γ. η λατρεία του Θεού
είναι µάταιη για τον
άνθρωπο
| |
Ο Χριστός αποκάλυψε στη
Σαµαρείτισσα ότι.
|
α. ο Θεός είναι πνεύµα
|
β. η λατρεία πρέπει να
είναι τυπική
|
γ. ο Θεός πρέπει να
λατρεύεται µόνο στον
Ναό των Ιεροσολύµων
| |
Ο Χριστός µίλησε για την πραγµατική
λατρεία στη.
|
α. Χαναναία
|
β. Μαρία τη Μαγδαληνή
|
γ. Σαµαρείτισσα
| |
Ο Χριστός στον διάλογο µε τη
Σαµαρείτισσα τόνισε.
|
α. τη διαφορά της
χριστιανικής από την
ιουδαϊκή λατρεία
|
β. τη διαφορά της
χριστιανικής από την
ειδωλολατρική λατρεία
|
γ. τη διαφορά της
ιουδαϊκής από την
ειδωλολατρική λατρεία
| |
Ο Χριστός τόνισε τη διαφορά της
χριστιανικής από την ιουδαϊκή λατρεία
στον διάλογο µε…
|
α. τη Σαµαρείτισσα
|
β.τον Πέτρο
|
γ. Τον Παύλο δ. την
Παναγία
| |
Οι αιµατηρές θυσίες των Ιουδαίων
προεικονίζουν.
|
α. τη διδασκαλία του
Χριστού
|
β. τη θυσία του Χριστού
|
γ. τα θαύµατα του
Χριστού
| |
Όταν οι πιστοί µετέχουν στη Θεία
Ευχαριστία θυµούνται και.
|
α. τον Μυστικό ∆είπνο
|
β. τη ∆ίκη του Χριστού
|
γ. την Προσευχή του
Χριστού στον κήπο
της Γεθσηµανή
| |
Πολλοί προφήτες της Παλαιάς
∆ιαθήκης.
|
α. καυτηρίασαν την
υποκρισία και την
τυπολατρία
|
β. υπερασπίστηκαν τη
λατρεία των ειδώλων
|
γ. τελούσαν τη Θεία
Λειτουργία
| |
Σε θέµατα λατρείας, ο Χριστός...
|
α. κατήργησε τον
µωσαϊκό νόµο
|
β. τήρησε την παράδοση
και τον µωσαϊκό νόµο
|
γ. απέρριψε την
υποκρισία των
χριστιανών
| |
Σε κάθε Θεία Λειτουργία.
|
α. καθόµαστε όπως και
οι µαθητές Του στο ίδιο
τραπέζι
|
β. νιώθουµε ότι είµαστε
ανώτεροι από τους
άλλους ανθρώπους
|
γ. ελπίζουµε ότι θα
σωθούµε ατοµικά
επειδή είµαστε
παρόντες στον ναό
| |
Στη διήγηση της Σαµαρείτισσας, ο
Χριστός.
|
α. ζητά η λατρεία του
Θεού να γίνεται σε
συγκεκριµένο τόπο
|
β. ενισχύει τις
φαρισαϊκές παραδόσεις
για τη λατρεία
|
γ. φανερώνει την
πνευµατική διάσταση
της λατρείας
| |
Στη χριστιανική λατρεία η θυσία του
Χριστού επαναλαµβάνεται µε το
µυστήριο.
|
α. του Γάµου
|
β. της Θείας Ευχαριστίας
|
γ. της Μετάνοιας
| |
Στην Εκκλησία, ο Χριστός
αναγνωρίζεται ως.
|
α. ο µόνος αρχιερέας
|
β. ιερέας της Παλαιάς
∆ιαθήκης
|
γ. διάκονος, αλλά όχι
ιερέας
| |
Στην Καινή ∆ιαθήκη θεωρείται
σηµαντικό η λατρεία να γίνεται.
|
α. µε καθαρή καρδιά
|
β. πάντοτε στον ίδιο
τόπο
|
γ. πάντοτε µε τον ίδιο
τρόπο
| |
Στο µυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
|
α. είναι παρών ο Κύριος
|
β. φανερώνεται η αξία
του κλήρου
|
γ. σώζουµε την ψυχή
µας µε την
ελεηµοσύνη
| |
Σύµφωνα µε τη διήγηση της
Σαµαρείτισσας, το σηµαντικότερο στη
λατρεία είναι.
|
α. να γίνεται τυπικά,
εξωτερικά, από
συνήθεια
|
β. η προσκύνηση και οι
θυσίες στο Γαριζίν
|
γ. να γίνεται µε τη
δύναµη του
Πνεύµατος
| |
Τα λόγια του Χριστού που
παραπέµπουν στην ίδρυση του
µυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας
είναι.
|
α. «λάβετε φάγετε.»,
«πίετε εξ αυτού
πάντες.»
|
β. «ο Θεός αγάπη εστί»
|
γ. «πλούσιοι
επτώχευσαν και
επείνασαν.»
|
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΟΥ
«Για να αντιληφθούµε το νόηµα της Θείας Ευχαριστίας που αποτελεί το κύριο…………. της
χριστιανικής λατρείας, πρέπει να θυµηθούµε τις …………..θυσίες των Ιουδαίων, επειδή µε αυτές έδειχναν την ……………τους στον Θεό και εξαγόραζαν τις …………….τους». (Ευχαριστίας αιµατηρές / αµαρτίες / ευγνωµοσύνη / µυστήριο)
«Η θυσία του Χριστού ……………….στη χριστιανική λατρεία. Γιατί το βράδυ του Μυστικού ∆είπνου ο Χριστός …………………για χάρη µας τον άρτο και τον οίνο σε Σώµα και Αίµα Του. Η ΘείαΛειτουργία είναι το ίδιο τραπέζι, που……………… τότε στους µαθητές. Στο µυστήριο αυτό ………………….ο ίδιος ο Κύριος, ο σταυρωµένος και αναστηµένος, αυτός που θα…………...
(προσφέρθηκε / παραβρίσκεται / µετέβαλε / ξανάρθει / επαναλαµβάνεται)
«Ο Ιησούς τήρησε την παράδοση και τον ………………και συµβούλευε τους ακροατές του νακάνουν το ίδιο. Στους συµπατριώτες του που λάτρευαν τον Θεό τυπικά, ……………….και απόσυνήθεια, µίλησε για την…………………., που είναι αρεστή στον Θεό όταν γίνεται µε ……………..συντετριµµένο και ταπεινή καρδιά. Καυτηρίαζε την……………….. των Φαρισαίων, γιατί τα λόγια τους δεν αντιστοιχούσαν στις πράξεις τους». (υποκρισία / αληθινή λατρεία / µωσαϊκό νόµο / πνεύµα / εξωτερικά)
«Στον Μυστικό ∆είπνο, ο Κύριος παρέδωσε το µυστήριο της ……………………προσφέροντας το ……………………..Του και παραγγέλνοντας στους µαθητές να κάνουν το ίδιο για να τον "θυµούνται" "ώσπου να έρθει και πάλι κατά τη ………………………..Όλη η δράση και η διδασκαλία του Χριστού ήταν µια ……………….για τον Μυστικό ∆είπνο». (προετοιµασία / ∆ευτέρα Παρουσία / Θείας Ευχαριστίας / διδασκαλία / Σώµα και το Αίµα)
«Τη βραδιά του Μυστικού ∆είπνου, ο Κύριος παρέδωσε το …………….. της Θείας Ευχαριστίας, προσφέροντας το ……………………………..και παραγγέλνοντας στους µαθητές του να κάνουν το ίδιο για την ………………..Του. Το γεγονός αυτό σηµατοδοτεί µια καινούργια εποχή. Το ……………….. για τους χριστιανούς αποτελεί πλέον ……………….. όπως και ο µωσαϊκός νόµος». (Παρελθόν / ανάµνησή / µυστήριο / ιουδαϊκό Πάσχα / Σώµα του και το Αίµα Του)
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗΣΗ
α. Θεία Κοινωνία 1 Μαθητές
β. Μυστικός ∆είπνος 2. Άφεση αµαρτιών
γ. Φαρισαίοι 3. Υποκρισία
δ. Πάσχα 4. Αµνός
ε. Θυσία 5. Ανάσταση Χριστού
6. Μωυσής
7. ∆αβίδ
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Στον παρακάτω κατάλογο αναφέρονται πέντε γεγονότα από τη λατρεία της Παλαιάς ∆ιαθήκης και πέντε απότη λατρεία της Καινής ∆ιαθήκης. Ναοργανώσετε τα γεγονότα σε δύοστήλες. Στην πρώτη να αναφέρετε όσα σχετίζονται µε την Παλαιά ∆ιαθήκη και στη δεύτερη εκείνα που αφορούν στην Καινή ∆ιαθήκη.
1. Αιματηρές θυσίες 2. Προσμονή Μεσσία3. Ο Αρχιερέας θυσιάζει τον πασχάλιο αμνό 4. Πάσχα: Γιορτή της νίκης πάνω στον θάνατο με τη θυσία και την Ανάσταση του Χριστού 5. Μεταβολή του άρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού6. Αναίµακτη λατρεία 7. Θεία Ευχαριστία8. Πάσχα: Γιορτή τηςαπελευθέρωσηςαπό την Αίγυπτο 9. Μυστικός ∆είπνος 10. Ηµέρα του εξιλασµού
Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής με σύντομη αιτιολόγηση
Την ηµέρα του εξιλασµού οι Ιουδαίοιζητούσαν από τον Θεό.α. να τους χαρίσει σωματική
και ψυχική υγεία β. να τους συγχωρήσει τις αμαρτίες τους γ. να ευλογήσει τη γη τους
Σε κάθε Θεία Λειτουργία «καθόµαστε» στο ίδιο τραπέζι µε αυτό.α. που κάθισε ο Χριστός στον γάμο της Κανάβ. που κάθισαν οι μαθητές του Χριστού στο Μυστικό Δείπνογ. που κάθισαν οι τρεις ξένοι στη σκηνή του Αβρααμ
Η γιορτή του Πάσχα θυµίζει στους πιστούς.α. την έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο β. τη θυσία του Χριστού γ. την ίδρυση της πρώτης Εκκλησίας
ομαδα β
1)Ο ίδιος ο Χριστός συνέστησε τη Θεία Ευχαριστία κατά τον Μυστικό ∆είπνο, προσφέροντας το Σώµα του και το Αίµα του και παραγγέλνοντας στους µαθητές του να κάνουν το ίδιο. Οι απόστολοι µε τη διδασκαλία του ευαγγελίου, παρέδιδαν και τον τρόπο τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας,που ήταν µια επανάληψη των πράξεων του Χριστού κατά το τελευταίο εκείνο ∆είπνο. Ποια σηµασία έχει για την Εκκλησία η παράδοση τουµυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας από τον Χριστό;
2)Συχνά η τέλεση της λατρείας γίνεται τυπικά, εξωτερικά ή από συνήθεια. Ο Χριστός την Καινή ∆ιαθήκη, προτείνει πραγµατική λατρεία, που γίνεται µε αγάπη, µε αλήθεια και µε ταπείνωση. Στην προηγούµενη παράγραφο, η λατρεία του Θεού περιγράφεται µε δύο τρόπους. Να τους εξηγήσετε και να τους σχολιάσετε.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η λατρεία περιγράφεται με δύο τρόπους. Σύμφωνα με τον πρώτο που συχνά
υιοθετείται είναι εξωτερική και τυπική και τελείται από συνήθεια. Σύμφωνα με τον δεύτερο
τρόπο ο οποίος και συνιστά την πραγματική λατρεία την οποία και πρότεινε ο Χριστός η
λατρεία είναι εσωτερική και πνευματική.
Αναλυτικότερα, ο Χριστός από τους συμπατριώτες του που λάτρευαν το Θεό τυπικά,
εξωτερικά, από συνήθεια, απαιτούσε πραγματική λατρεία, όπως το εκφράζει ο Δαβίδ: «Θυσία
τῷ Θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ὁ Θεός οὐκ
ἐξουδενώσει». Δηλαδή θυσία και λατρεία αρεστή στο Θεό, που ποτέ δεν την απορρίπτει, είναι
τούτη: πνεύμα συντριμμένο από μετάνοια και ταπεινή καρδιά. Γι’ αυτό καυτηριάζει την
υποκρισία των Φαρισαίων με τα τρομερά εκείνα «οὐαί» (=αλίμονο), γιατί τα λόγια τους δε
συμπορεύονταν με τις πράξεις τους. Τους θυμίζει τη φράση του προφήτη Ησαΐα, που είναιεπίκαιρη σε κάθε εποχή: «Αυτός ο λαός με το στόμα του με πλησιάζει και με τα χείλη με
τιμάει, ενώ η καρδιά του βρίσκεται μακριά από μένα» (Ησ. 29. 13· Ματθ. 15, 8).
Στο διάλογό του με τη Σαμαρείτισσα, ο Κύριος φανερώνει ποια είναι η πραγματική
λατρεία. Αποκαλύπτεται ως Θεός (εγώ είμαι ο Μεσσίας) και φανερώνει πως η προσκύνηση και
η λατρεία του Θεού, που είναι πνεύμα, γίνεται με τη δύναμη του Πνεύματος. Λατρεύουμε,
λοιπόν, το Θεό πραγματικά, όταν η αναφορά μας σ’ αυτόν δεν είναι εξωτερική και τυπική αλλά
εσωτερική, πνευματική και γίνεται με όλη μας την καρδιά. Μόνο τέτοια λατρεία ταιριάζει στο
Θεό. Ύστερα, ο Θεός δεν περιορίζεται ούτε από τον τόπο ούτε από το χρόνο. Παντού, σε κάθε
τόπο και σε κάθε ευκαιρία μπορούμε να προσευχηθούμε και να ζητήσουμε την ευλογία και τη
δύναμή του. Αρκεί να ’ναι η καρδιά μας καθαρή, γιατί στις πλάκες αυτής της καρδιάς γράφει ο
Θεός τους νόμους της καινής του διαθήκης, όπως δύο προφήτες, ο Ιερεμίας και ο Ιεζεκιήλ, το
είχαν προφητέψει (Ιερ. 38, 33-34 Ιεζ, 11,19). Αυτό βέβαια δεν καταργεί το ναό που είναι ο
οίκος του Θεού, ο χώρος όπου γίνεται η λατρεία του. Εκεί ο πιστός διευκολύνεται να
συγκεντρώσει το νου του, να υψώσει την καρδιά του στο Θεό, να ενώθεί καλύτερα με αυτόν
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η λατρεία περιγράφεται με δύο τρόπους. Σύμφωνα με τον πρώτο που συχνά
υιοθετείται είναι εξωτερική και τυπική και τελείται από συνήθεια. Σύμφωνα με τον δεύτερο
τρόπο ο οποίος και συνιστά την πραγματική λατρεία την οποία και πρότεινε ο Χριστός η
λατρεία είναι εσωτερική και πνευματική.
Αναλυτικότερα, ο Χριστός από τους συμπατριώτες του που λάτρευαν το Θεό τυπικά,
εξωτερικά, από συνήθεια, απαιτούσε πραγματική λατρεία, όπως το εκφράζει ο Δαβίδ: «Θυσία
τῷ Θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ὁ Θεός οὐκ
ἐξουδενώσει». Δηλαδή θυσία και λατρεία αρεστή στο Θεό, που ποτέ δεν την απορρίπτει, είναι
τούτη: πνεύμα συντριμμένο από μετάνοια και ταπεινή καρδιά. Γι’ αυτό καυτηριάζει την
υποκρισία των Φαρισαίων με τα τρομερά εκείνα «οὐαί» (=αλίμονο), γιατί τα λόγια τους δε
συμπορεύονταν με τις πράξεις τους. Τους θυμίζει τη φράση του προφήτη Ησαΐα, που είναιεπίκαιρη σε κάθε εποχή: «Αυτός ο λαός με το στόμα του με πλησιάζει και με τα χείλη με
τιμάει, ενώ η καρδιά του βρίσκεται μακριά από μένα» (Ησ. 29. 13· Ματθ. 15, 8).
Στο διάλογό του με τη Σαμαρείτισσα, ο Κύριος φανερώνει ποια είναι η πραγματική
λατρεία. Αποκαλύπτεται ως Θεός (εγώ είμαι ο Μεσσίας) και φανερώνει πως η προσκύνηση και
η λατρεία του Θεού, που είναι πνεύμα, γίνεται με τη δύναμη του Πνεύματος. Λατρεύουμε,
λοιπόν, το Θεό πραγματικά, όταν η αναφορά μας σ’ αυτόν δεν είναι εξωτερική και τυπική αλλά
εσωτερική, πνευματική και γίνεται με όλη μας την καρδιά. Μόνο τέτοια λατρεία ταιριάζει στο
Θεό. Ύστερα, ο Θεός δεν περιορίζεται ούτε από τον τόπο ούτε από το χρόνο. Παντού, σε κάθε
τόπο και σε κάθε ευκαιρία μπορούμε να προσευχηθούμε και να ζητήσουμε την ευλογία και τη
δύναμή του. Αρκεί να ’ναι η καρδιά μας καθαρή, γιατί στις πλάκες αυτής της καρδιάς γράφει ο
Θεός τους νόμους της καινής του διαθήκης, όπως δύο προφήτες, ο Ιερεμίας και ο Ιεζεκιήλ, το
είχαν προφητέψει (Ιερ. 38, 33-34 Ιεζ, 11,19). Αυτό βέβαια δεν καταργεί το ναό που είναι ο
οίκος του Θεού, ο χώρος όπου γίνεται η λατρεία του. Εκεί ο πιστός διευκολύνεται να
συγκεντρώσει το νου του, να υψώσει την καρδιά του στο Θεό, να ενώθεί καλύτερα με αυτόν
ΜΑΘΗΜΑ 6
ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ
1)Κατά την Παλαιά ∆ιαθήκη, ο σκοπός της δηµιουργίας του ανθρώπου είναι...
α. να φθάσει σε κοινωνία με τον Θεό β. να επιβληθεί στη γυναίκα γ. να ενωθεί με τη φύση
ΑΠΆΝΤΗΣΗ:
1.Κατά την Παλαιά Διαθήκη, ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου είναι… α. να φθάσει σε
κοινωνία με τον Θεό
Ο άνθρωπος πλάστηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση με το Θεό. Το κατ’ εικόνα λοιπόν
το έχουμε από την δημιουργία μας ενώ την ομοίωση την καταφέρνουμε με την
προαίρεση μας.
2)Σύµφωνα µε την Παλαιά ∆ιαθήκη ο άνθρωπος.
α. πλάστηκε κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν του Θεού β. κατ' εικόνα του ανθρώπου γ. καθ' ομοίωσιν του ανθρώπου δ. αποκλειστικά και μόνο κατ' εικόνα του Θεού
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
1.Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη ο άνθρωπος… α. πλάστηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν
του Θεού.
Ο άνθρωπος πλάστηκε σύμφωνα με την εικόνα του Θεού και με προοπτική να μείνει
αθάνατος. Η δημιουργία του ανθρώπου «κατ’ εἰκόνα» του Θεού αποτελεί την τιμητική
διάκριση του ανθρώπου σε σχέση με την υπόλοιπη δημιουργία. Το στοιχείο της εικόνας του
Θεού στον άνθρωπο είναι το λογικό και η ελεύθερη βούληση. Ο Θεός, επιπλέον, έδωσε στους
πρωτόπλαστους τη δυνατότητα να τον πλησιάσουν ακόμα περισσότερο, δηλαδή να του
μοιάσουν. Γι’ αυτό η Παλαιά Διαθήκη τονίζει ότι ο άνθρωπος πλάστηκε όχι μόνο «κατ’ εἰκόνα»
αλλά και «καθ’ ὁμοίωσιν» του Θεού. Την «ομοίωση» με το Θεό θα επιτύγχανε ο άνθρωπος με
τη σωστή χρήση της ελεύθερης βούλησης. Όπως τονίζει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, «το κατ’
εικόνα το έχουμε από τη κτίση μας, ενώ το καθ’ ομοίωση το κατορθώνουμε με την προαίρεσή
μας».
3)Σύµφωνα µε το πρώτο βιβλίο της Παλαιάς ∆ιαθήκης ο Θεός.
α. μετέτρεψε το χώμα σε άνθρωπο β. έδωσε στον άνθρωπο έμπνευση ζωής γ. έπλασε τον άνθρωπο από χώμα και του έδωσε πνοή ζωής δ. έπλασε την Εύα και μετά τον Αδάμ
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ
1)« Ο Θεός δηµιούργησε και ευλόγησε το πρώτο............. καθώς η........ ήταν για τον Αδάµ σάρκα από τη ............... του ............ µαζί του στον δρόµο για την ....... και την ένωση µε τον Θεό».
(τελείωση / ζευγάρι / Εύα / σάρκα / συµπορευτής)
2)«Η .......................... από τον άνθρωπο της θεϊκής του .............. και των ευεργεσιών του
Θεού, γεµίζει την ψυχή του ανθρώπου από...................... και ευτυχία, γι' αυτό και θέλει να υµνήσει
τον Θεό. Η ...................... του Θεού µπορεί να γίνει σε κάθε στιγµή της ζωής του, αλλά η µεγαλύτερη
ευκαιρία δίνεται µε τα µυστήρια και τις................... της Εκκλησίας». (προέλευσης / δοξολογία /
συνειδητοποίηση / ακολουθίες / ευγνωµοσύνη)
3)«Κατά τη ........................ της Εκκλησίας, ο άνθρωπος πλάστηκε σύµφωνα µε την εικόνα του Θεού και µε ..................... να µείνει αθάνατος. Η ..................... του ανθρώπου «κατ' ..........» του Θεού αποτελεί την τιµητική ..................... του ανθρώπου σε σχέση µε την υπόλοιπη δηµιουργία. (διάκριση / προοπτική / διδασκαλία / δηµιουργία / εικόνα)
4)«Ο άνθρωπος αποµακρύνθηκε από τον δηµιουργό του λόγω της ...................... τάσης του για ισοθεΐα. Η απολυτοποίηση του εγώ επέφερε την ................. του ανθρώπου, δηλαδή την αποκοπή του από την πηγή της ζωής, τον .................... του, αλλά και τη διατάραξη των σχέσεών του µε την υπόλοιπη..................... Τότε η ................. του Θεού στον άνθρωπο αµαυρώθηκε». (δηµιουργία / Πλάστη / εγωιστικής / αλλοτρίωση / εικόνα)
5)«Ο άνθρωπος πλάστηκε σύµφωνα µε την............. του Θεού και µε προοπτική να µείνει αθάνατος.Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο είναι το λογικό και η ............. ................ Την οµοίωση µε τον Θεό θα επιτύγχανε ο άνθρωπος µε τη σωστή χρήση τους. Όπως τονίζει ο άγιος
Γρηγόριος Νύσσης, «το κατ' εικόνα το έχουµε από την κτίση µας, ενώ το καθ' ............... το
κατορθώνουµε µε την ....................µας». (οµοίωση / εικόνα / κτίση / ελεύθερη βούληση /
προαίρεσή)
ΟΜΑΔΑ Β
1)«Η Γένεση δεν είναι βιβλίο Φυσικής ή Βιολογίας. Η περιγραφή της δηµιουργίας του ανθρώπου στα βιβλικά κείµενα είναι πολύ συνοπτική... Το σηµαντικό που δεν υπάρχει στα ζώα είναι η πνοή ζωής στον άνθρωπο και ότι τον "έπλασε κατ' εικόνα και καθ' οµοίωσιν Θεού". ... Ο άνθρωπος έχει οµοιότητα µε τα ζώα αλλά συγγένεια µε τον Θεό... κατά την αιώνια και άφθαρτη εικόνα του» (Μητροπολίτης Μεσογαίας και ΛαυρεωτικήςΝικόλαος). Με βάση το παραπάνω κείµενο, να εντοπίσετε τις ιδιαιτερότητες της δηµιουργίας του ανθρώπου και να σχολιάσετε την ιδιαίτερη σχέση του ανθρώπου µε τον ∆ηµιουργό του όπως αυτή εκφράζεται στη λατρεία της Εκκλησίας.
2)«Ο δηµιουργός λόγος του Θεού από την ορατή και αόρατη φύση δηµιουργεί ένα ζωντανό πλάσµα, τον άνθρωπο. Πήρε το σώµα από την ύλη που ήδη είχε δηµιουργηθεί και έβαλε µέσα σ' αυτό πνοή από τον εαυτό του..., τον τοποθετεί πάνω στη γη ως ένα δεύτερο κόσµο, µεγάλο αυτόν µέσα σ'
ένα µικρό κόσµο, έναν άλλο άγγελο, προσκυνητή γης και ουρανού, επιτηρητή του ορατού κόσµου..., βασιλιά των επιγείων και υπήκοο στην άνω βασιλεία, επίγειο και ουράνιο, πρόσκαιρο και θάνατο, ορατό και αόρατο, στη µέση µεγαλείου και ταπεινότητας, το ίδιο πνεύµα και σάρκα, µια ζωντανή ύπαρξη... που φτάνει στη θέωσή του µε την κλίση του προς τον Θεό» (Γρηγόριος Θεολόγος). Να εξετάσετε κατά πόσον ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αντιληφθεί την αξία της ύπαρξής του όπως αυτή προσδιορίζεται από το κείµενο.
3)«Ο Θεός δηµιούργησε τον άνθρωπο µ' έναν ιδιαίτερο σκοπό: να φθάσει σε βαθύτερη κοινωνία µαζί του. ... Σύµφωνα µε τη διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης, ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από χώµα και του έδωσε "πνοή ζωής". Άρα, η ανθρώπινη φύση µετέχει και στον υλικό αλλά και στον πνευµατικό κόσµο». Να αναπτύξετε και να σχολιάσετε το απόσπασµα.
4)Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο είναι το λογικό και η ελεύθερη βούληση. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστοµος αναφέρει: «Ο καθέναςεκλέγει την κακία ή την αρετή µε τη δική του ελεύθερη απόφαση. ... Ο Θεός άφησε το καθετί στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου για να
αποκοµίζει κανείς τα αποτελέσµατα των επιλογών του». Ποιες είναι οι υποχρεώσεις του πιστού προς τον κόσµο, τον συνάνθρωπο και τον Θεό, µε βάση την κατ' εικόνα δηµιουργία του από Αυτόν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο είναι το λογικό και η ελεύθερη
βούληση. Ο Θεός, επιπλέον, έδωσε στους πρωτόπλαστους τη δυνατότητα να τον πλησιάσουν
ακόμα περισσότερο, δηλαδή να του μοιάσουν. Γι’ αυτό η Παλαιά Διαθήκη τονίζει ότι ο
άνθρωπος πλάστηκε όχι μόνο «κατ’ εἰκόνα» αλλά και «καθ’ ὁμοίωσιν» του Θεού. Την
«ομοίωση» με το Θεό θα επιτύγχανε ο άνθρωπος με τη σωστή χρήση της ελεύθερης
βούλησης. Όπως τονίζει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, «το κατ’ εικόνα το έχουμε από τη κτίση
μας, ενώ το καθ’ ομοίωση το κατορθώνουμε με την προαίρεσή μας».
Όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει τη θεϊκή του προέλευση και τις ευεργεσίες του
Θεού, η ψυχή του γεμίζει από ευγνωμοσύνη και ευτυχία και θέλει να υμνήσει το Θεό. Η
δοξολογία του Θεού μπορεί να πραγματοποιηθεί στην κάθε στιγμή της ανθρώπινης ζωής. Η
μεγαλύτερη, όμως, ευκαιρία δίνεται μέσα από τα μυστήρια και τις ακολουθίες, δηλαδή με τη
λατρεία της Εκκλησίας. Με τους ύμνους και τις ευχές της λατρείας, ο άνθρωπος έχει τη
δυνατότητα να βιώσει το βαθύ σύνδεσμο της ψυχής του με το Θεό. Με τη μετοχή του στα
μυστήρια και την προσευχή, μπορεί να οδηγηθεί στην εμπειρία της ένωσης με το Θεό, δηλαδή
στη θέωση. Έτσι, ο άνθρωπος λαμβάνει τη «σφραγίδα» του χριστιανού κατά το Βάπτισμα και
το Χρίσμα, ενώνεται με το Θεό με τη Θεία Ευχαριστία, δέχεται τη συγχώρηση των αμαρτιών
του κατά το μυστήριο της Μετάνοιας, ενώνεται με το άλλο φύλο με το μυστήριο του Γάμου. Με τα μυστήρια ο Θεός συναντά τον άνθρωπο σε κάθε περίσταση του επίγειου βίου του, από
τη γέννηση μέχρι το θάνατό του, εισέρχεται στη ζωή του και την αγιάζει. Και ο άνθρωπος τον
ευχαριστεί και τον δοξολογεί.
Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας. Έδωσε τον εαυτό του, θυσιάστηκε δηλαδή για να
απαλλαγούμε από τη φοβερή εξουσία του θανάτου. Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία
του, αλλά και τον δόξασε. Τον συμφιλίωσε με το Θεό, θεμελίωσε την Εκκλησία και μας χάρισε
τη ζωή. Ο αγώνας του χριστιανού ενισχύεται όταν «πλησιάζει με φόβο τη μυστική τράπεζα»
του Χριστού, δηλαδή όταν μεταλαμβάνει το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου. Στη Θεία
Μετάληψη, ο πιστός ενώνεται εκούσια μαζί με το Χριστό και συμμετέχει προσωπικά στο
Μυστικό Δείπνο. Στην ακολουθία, όμως, του Όρθρου της Μ. Πέμπτης, όταν θυμόμαστε το
Μυστικό Δείπνο, θυμόμαστε και κάτι σημαντικό που προηγήθηκε: ο Κύριος ένιψε τα πόδια
των μαθητών του. Είναι σαφές, επομένως, ότι δεν μπορούμε να συμμετάσχουμε στο Μυστικό
Δείπνο (να μεταλάβουμε) αν δε μιμηθούμε το Χριστό στο παράδειγμα της ανιδιοτελούς
προσφοράς (διακονίας) προς τους συνανθρώπους μας. Οι σχετικοί ύμνοι μάς υπενθυμίζουν
τούτο: ο Κύριος δεν ήρθε στον κόσμο για να υπηρετηθεί αλλά για να υπηρετήσει, γι' αυτό κι ο
χριστιανός καλείται ν' αρνηθεί τον εγωισμό του και να θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία των
συνανθρώπων του. Κι αν θέλουμε να είμαστε φίλοι του, να τον μιμηθούμε και να γίνουμε
διάκονοι αγάπης για τους συνανθρώπους μας.
Κατά τη Θεία Λειτουργία, προσευχόμαστε στο Θεό για ολόκληρη τη δημιουργία. Μέσα
από τις «αιτήσεις» (παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα, παρακαλούμε το Θεό για την
πόλη που κατοικούμε, αλλά και για όλες τις πόλεις και τους ανθρώπους που μένουν σ' αυτές,
τον παρακαλούμε για ευεργετική πνοή του ανέμου, για ευφορία της γης, για ειρήνη, γι' αυτούς
που ταξιδεύουν, για τους αρρώστους, τους καταπονημένους, τους αιχμαλώτους, για να μας
διαφυλάξει από κάθε θλίψη, οργή, κίνδυνο και ανάγκη. Μέσα από όλα αυτά τα αιτήματα
γίνεται σαφές ότι κατά τη Θεία Λειτουργία εκδηλώνεται βαθύτατο ενδιαφέρον για τον
άνθρωπο, αλλά και για τον κόσμο που τον περιβάλλει. Τα αιτήματα απευθύνονται στη θεϊκή
αγάπη, την οποία ο χριστιανός καλείται να μιμηθεί, προσευχόμενος για όλους τους
ανθρώπους. Κατά τη Θεία Λειτουργία, οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η ψυχή του
κόσμου. Οι αιτήσεις μάς θυμίζουν ακόμη ότι από το Θεό εξαρτάται η ύπαρξη και η συντήρηση
της δημιουργίας.
«Η δοξολογία του Θεού μπορεί να πραγματοποιηθεί στην κάθε στιγμή της ανθρώπινης ζωής. Η
μεγαλύτερη, όμως, ευκαιρία δίνεται μέσα από τα μυστήρια και τις ακολουθίες, δηλαδή με τη
λατρεία της Εκκλησίας». Να αναπτύξετε και να σχολιάσετε το απόσπασμα.
Απάντηση
Αυτό ήταν και το μόνο άλλωστε που μας ζήτησε ο Χριστός να είμαστε μαζί του. Και πότε
είμαστε μαζί του μα όταν συμμετέχουμε στη λατρεία της Εκκλησίας. Είναι δεδομένο ότι μπορούμε να προσευχηθούμε, να δοξολογήσουμε και να παρακαλέσουμε τον Θεό ανά πάσα
ώρα και στιγμή και οπουδήποτε και όχι υποχρεωτικά και μόνο μέσα στο ναό. Όμως είναι
εξίσου δεδομένο ότι ο νους του ανθρώπου μπορεί να συγκεντρωθεί καλύτερα σε χώρους όπως
οι ναοί τους οποίους θεωρούμε οίκο του Θεού. Επίσης η ένωση μας με τον Χριστό γίνεται
μέσα από την συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας μας. Η ενότητα αυτή γίνεται
ιδιαίτερα αισθητή μέσα από την Θεία Ευχαριστία όπου μεταλαμβάνουμε όλοι από τον ένα
άρτο και από το ένα ποτήριο και γινόμαστε ένα σώμα, σώμα Χριστού. Και είναι η καλύτερη
δοξολογία για τον Θεό το να γίνουμε ένα μαζί του αλλά και με τους άλλους πιστούς και όλοι
μαζί να προσευχηθούμε για το καλό όλων των συνανθρώπων μας.
ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
1)Η αµαρτία.
α. αποξενώνει από τον Θεό και τον κοινωνικό περίγυρο β. είναι η καλύτερη αφορµή για να γίνει
κανείς χριστιανός γ. αποτελεί παράγοντα δηµιουργικό στη χριστιανική ζωή
2)Η οµοίωση του ανθρώπου µε τον Θεό ονοµάζεται.
α. πνοή ζωής β. θέωση γ. θεία οικονοµία
3)Η Παλαιά ∆ιαθήκη περιγράφοντας τη δηµιουργία του ανθρώπου δηλώνει την. α. αναγκαιότητα να
εµπλουτιστεί η φύση µε όντα β. επιλογή του Θεού για συντροφιά στη µοναξιά του Σύµπαντος
γ. τιµητική διάκριση του ανθρώπου σε σχέση µε την υπόλοιπη δηµιουργία
4)Ο άνθρωπος δηµιουργήθηκε κατ' εικόνα και καθ' οµοίωσιν...
α. του Θεού β. του ανθρώπου γ. των αγγέλων
5)Ο άνθρωπος θα πετύχαινε την οµοίωσή του µε τον Θεό.
α. µε τη σωστή χρήση της ελεύθερης βούλησης β. µε τη σωστή άσκηση της δύναµής του
γ. µε τη δοξολογία του Θεού
6)Ο άνθρωπος, κατά τη Γραφή, πλάστηκε. α. «καθ' οµοίωσιν » του Θεού β. όµοιος µε τα άλλα ζώα γ. παρόµοιος µε τους αγγέλους
7)Ο άνθρωπος, κατά την Αγία Γραφή, πλάστηκε σύµφωνα µε...α. την εικόνα του Θεού β. τις παραδόσεις των λαών γ. τον µωσαϊκό νόµο
8) Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο.α. από χώµα και του έδωσε πνοή ζωής β. από πνεύµα γ. από πνοή ζωής
9)Στη γνωστή διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης η δηµιουργία του ανθρώπου. α. διαφέρει από τη δηµιουργία της υπόλοιπης κτίσης β. ακολουθεί την ίδια ακριβώς διαδικασία µε τη δηµιουργία της
υπόλοιπης κτίσης γ. σχετίζεται µε τη δηµιουργία των αγγέλων
10)Στη δηµιουργία του ανθρώπου, το λογικό και η ελεύθερη βούληση. συνδέονται µε. α. την εικόνα του Θεού β. ολόκληρη την πλάση γ. µε τον πνευµατικό κόσµο
11) Σύµφωνα µε τη διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης η ανθρώπινη φύση είναι. α. θνητή και ατελής β. χοϊκή και ουράνια γ. πνευµατική και άυλη
12)Σύµφωνα µε την Εκκλησία, η δοξολογία του Θεού πραγµατοποιείται. α. σε κάθε στιγµή της ζωής του β. µε το Βάπτισµα και το Χρίσµα γ. µε την ειδική ιεροσύνη
13) Σύµφωνα µε την Παλαιά ∆ιαθήκη ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από χώµα
και του έδωσε. α. «πνεύµα δυνάµεως» β. «αύρα αθανασίας» γ. «πνοή ζωής»
14)σύµφωνα µε την Παλαιά ∆ιαθήκη, απότη δηµιουργία του ο άνθρωπος έχειτην τάση να
α. αποφεύγει την αµαρτία β. να συνδέεται µε τα πνεύµατα γ. επικοινωνεί µε τονΘεό
15) Σύµφωνα µε την πίστη της Εκκλησίαςγια τη δηµιουργία, προοπτική του ανθρώπου είναι.
α. να δοκιµαστεί από την αµαρτία β. να φτάσει στη θέωση γ. να ενωθεί µε τη φύση
16)Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον
άνθρωπο είναι, α. η πίστη και η ελευθερία β. η λογική και η αγάπη γ. η λογική και η ελεύθερη βούληση
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ
Από τη διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης για τη ∆ηµιουργία συµπεραίνεται ότι η τάση του ανθρώπου να επικοινωνήσει µε τον Θεό είναι φυσιολογική και πηγαία.
Η ανθρώπινη φύση είναι «χοϊκή» και «ουράνια».
Η γυναίκα µαζί µε τον άνδρα πλάστηκε «κατ' εικόνα» Θεού.
Η δηµιουργία του ανθρώπου έγινε από θεϊκή ύλη και αγγελική ουσία.
Η ιδιαιτερότητα του ανθρώπου στη δηµιουργία του από τον Θεό είναι να επικοινωνεί και µε τα άλλα όντα της φύσης.
Κατά τη δηµιουργία του ο άνθρωπος πήρε το Βάπτισµα και το Χρίσµα.
Ο άνθρωπος εξαιτίας της δηµιουργίας του από τον Θεό είναι εξαναγκασµένος να µην αµαρτήσει.
Ο άνθρωπος µπορεί να επιτύχει την οµοίωσή του µε τον Θεό.
Ο άνθρωπος πλάστηκε «κατ' εικόνα» και οι άγγελοι «καθ' οµοίωσιν» Θεού.
Ο άνθρωπος πλάστηκε σύµφωνα µε την εικόνα του Θεού και µε προοπτική να µείνει αθάνατος.
Ο σκοπός της δηµιουργίας του ανθρώπου φανερώνει το βαθύτερο σύνδεσµό του µε τον Θεό.
Όλα τα δηµιουργήµατα του Θεού φέρουν την εικόνα Του.
Σύµφωνα µε τη διήγηση της Αγίας Γραφής ο άνθρωπος πλάστηκε από χώµα, είναι χοϊκός, αλλά έλαβε και «πνοή ζωής».
Σύµφωνα µε τη διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης, ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από χώµα και του έδωσε «πνοή
ζωής»
Την «οµοίωση» µε τον Θεό την έχει ο άνθρωπος από την κτίση του.
Το κατ' εικόνα το έχουµε από την κτίση µας ενώ το καθ' οµοίωση το κατορθώνουµε µε την προαίρεσή µας.
Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο είναι το λογικό και η ελεύθερη βούληση
1)«Η Γένεση δεν είναι βιβλίο Φυσικής ή Βιολογίας. Η περιγραφή της δηµιουργίας του ανθρώπου στα βιβλικά κείµενα είναι πολύ συνοπτική... Το σηµαντικό που δεν υπάρχει στα ζώα είναι η πνοή ζωής στον άνθρωπο και ότι τον "έπλασε κατ' εικόνα και καθ' οµοίωσιν Θεού". ... Ο άνθρωπος έχει οµοιότητα µε τα ζώα αλλά συγγένεια µε τον Θεό... κατά την αιώνια και άφθαρτη εικόνα του» (Μητροπολίτης Μεσογαίας και ΛαυρεωτικήςΝικόλαος). Με βάση το παραπάνω κείµενο, να εντοπίσετε τις ιδιαιτερότητες της δηµιουργίας του ανθρώπου και να σχολιάσετε την ιδιαίτερη σχέση του ανθρώπου µε τον ∆ηµιουργό του όπως αυτή εκφράζεται στη λατρεία της Εκκλησίας.
2)«Ο δηµιουργός λόγος του Θεού από την ορατή και αόρατη φύση δηµιουργεί ένα ζωντανό πλάσµα, τον άνθρωπο. Πήρε το σώµα από την ύλη που ήδη είχε δηµιουργηθεί και έβαλε µέσα σ' αυτό πνοή από τον εαυτό του..., τον τοποθετεί πάνω στη γη ως ένα δεύτερο κόσµο, µεγάλο αυτόν µέσα σ'
ένα µικρό κόσµο, έναν άλλο άγγελο, προσκυνητή γης και ουρανού, επιτηρητή του ορατού κόσµου..., βασιλιά των επιγείων και υπήκοο στην άνω βασιλεία, επίγειο και ουράνιο, πρόσκαιρο και θάνατο, ορατό και αόρατο, στη µέση µεγαλείου και ταπεινότητας, το ίδιο πνεύµα και σάρκα, µια ζωντανή ύπαρξη... που φτάνει στη θέωσή του µε την κλίση του προς τον Θεό» (Γρηγόριος Θεολόγος). Να εξετάσετε κατά πόσον ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αντιληφθεί την αξία της ύπαρξής του όπως αυτή προσδιορίζεται από το κείµενο.
3)«Ο Θεός δηµιούργησε τον άνθρωπο µ' έναν ιδιαίτερο σκοπό: να φθάσει σε βαθύτερη κοινωνία µαζί του. ... Σύµφωνα µε τη διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης, ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από χώµα και του έδωσε "πνοή ζωής". Άρα, η ανθρώπινη φύση µετέχει και στον υλικό αλλά και στον πνευµατικό κόσµο». Να αναπτύξετε και να σχολιάσετε το απόσπασµα.
4)Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο είναι το λογικό και η ελεύθερη βούληση. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστοµος αναφέρει: «Ο καθέναςεκλέγει την κακία ή την αρετή µε τη δική του ελεύθερη απόφαση. ... Ο Θεός άφησε το καθετί στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου για να
αποκοµίζει κανείς τα αποτελέσµατα των επιλογών του». Ποιες είναι οι υποχρεώσεις του πιστού προς τον κόσµο, τον συνάνθρωπο και τον Θεό, µε βάση την κατ' εικόνα δηµιουργία του από Αυτόν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο είναι το λογικό και η ελεύθερη
βούληση. Ο Θεός, επιπλέον, έδωσε στους πρωτόπλαστους τη δυνατότητα να τον πλησιάσουν
ακόμα περισσότερο, δηλαδή να του μοιάσουν. Γι’ αυτό η Παλαιά Διαθήκη τονίζει ότι ο
άνθρωπος πλάστηκε όχι μόνο «κατ’ εἰκόνα» αλλά και «καθ’ ὁμοίωσιν» του Θεού. Την
«ομοίωση» με το Θεό θα επιτύγχανε ο άνθρωπος με τη σωστή χρήση της ελεύθερης
βούλησης. Όπως τονίζει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, «το κατ’ εικόνα το έχουμε από τη κτίση
μας, ενώ το καθ’ ομοίωση το κατορθώνουμε με την προαίρεσή μας».
Όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει τη θεϊκή του προέλευση και τις ευεργεσίες του
Θεού, η ψυχή του γεμίζει από ευγνωμοσύνη και ευτυχία και θέλει να υμνήσει το Θεό. Η
δοξολογία του Θεού μπορεί να πραγματοποιηθεί στην κάθε στιγμή της ανθρώπινης ζωής. Η
μεγαλύτερη, όμως, ευκαιρία δίνεται μέσα από τα μυστήρια και τις ακολουθίες, δηλαδή με τη
λατρεία της Εκκλησίας. Με τους ύμνους και τις ευχές της λατρείας, ο άνθρωπος έχει τη
δυνατότητα να βιώσει το βαθύ σύνδεσμο της ψυχής του με το Θεό. Με τη μετοχή του στα
μυστήρια και την προσευχή, μπορεί να οδηγηθεί στην εμπειρία της ένωσης με το Θεό, δηλαδή
στη θέωση. Έτσι, ο άνθρωπος λαμβάνει τη «σφραγίδα» του χριστιανού κατά το Βάπτισμα και
το Χρίσμα, ενώνεται με το Θεό με τη Θεία Ευχαριστία, δέχεται τη συγχώρηση των αμαρτιών
του κατά το μυστήριο της Μετάνοιας, ενώνεται με το άλλο φύλο με το μυστήριο του Γάμου. Με τα μυστήρια ο Θεός συναντά τον άνθρωπο σε κάθε περίσταση του επίγειου βίου του, από
τη γέννηση μέχρι το θάνατό του, εισέρχεται στη ζωή του και την αγιάζει. Και ο άνθρωπος τον
ευχαριστεί και τον δοξολογεί.
Ο Κύριος θυσιάστηκε για χάρη μας. Έδωσε τον εαυτό του, θυσιάστηκε δηλαδή για να
απαλλαγούμε από τη φοβερή εξουσία του θανάτου. Συγχώρησε τον άνθρωπο για την αμαρτία
του, αλλά και τον δόξασε. Τον συμφιλίωσε με το Θεό, θεμελίωσε την Εκκλησία και μας χάρισε
τη ζωή. Ο αγώνας του χριστιανού ενισχύεται όταν «πλησιάζει με φόβο τη μυστική τράπεζα»
του Χριστού, δηλαδή όταν μεταλαμβάνει το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου. Στη Θεία
Μετάληψη, ο πιστός ενώνεται εκούσια μαζί με το Χριστό και συμμετέχει προσωπικά στο
Μυστικό Δείπνο. Στην ακολουθία, όμως, του Όρθρου της Μ. Πέμπτης, όταν θυμόμαστε το
Μυστικό Δείπνο, θυμόμαστε και κάτι σημαντικό που προηγήθηκε: ο Κύριος ένιψε τα πόδια
των μαθητών του. Είναι σαφές, επομένως, ότι δεν μπορούμε να συμμετάσχουμε στο Μυστικό
Δείπνο (να μεταλάβουμε) αν δε μιμηθούμε το Χριστό στο παράδειγμα της ανιδιοτελούς
προσφοράς (διακονίας) προς τους συνανθρώπους μας. Οι σχετικοί ύμνοι μάς υπενθυμίζουν
τούτο: ο Κύριος δεν ήρθε στον κόσμο για να υπηρετηθεί αλλά για να υπηρετήσει, γι' αυτό κι ο
χριστιανός καλείται ν' αρνηθεί τον εγωισμό του και να θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία των
συνανθρώπων του. Κι αν θέλουμε να είμαστε φίλοι του, να τον μιμηθούμε και να γίνουμε
διάκονοι αγάπης για τους συνανθρώπους μας.
Κατά τη Θεία Λειτουργία, προσευχόμαστε στο Θεό για ολόκληρη τη δημιουργία. Μέσα
από τις «αιτήσεις» (παρακλήσεις) του διακόνου ή του ιερέα, παρακαλούμε το Θεό για την
πόλη που κατοικούμε, αλλά και για όλες τις πόλεις και τους ανθρώπους που μένουν σ' αυτές,
τον παρακαλούμε για ευεργετική πνοή του ανέμου, για ευφορία της γης, για ειρήνη, γι' αυτούς
που ταξιδεύουν, για τους αρρώστους, τους καταπονημένους, τους αιχμαλώτους, για να μας
διαφυλάξει από κάθε θλίψη, οργή, κίνδυνο και ανάγκη. Μέσα από όλα αυτά τα αιτήματα
γίνεται σαφές ότι κατά τη Θεία Λειτουργία εκδηλώνεται βαθύτατο ενδιαφέρον για τον
άνθρωπο, αλλά και για τον κόσμο που τον περιβάλλει. Τα αιτήματα απευθύνονται στη θεϊκή
αγάπη, την οποία ο χριστιανός καλείται να μιμηθεί, προσευχόμενος για όλους τους
ανθρώπους. Κατά τη Θεία Λειτουργία, οι χριστιανοί προσευχόμενοι γίνονται η ψυχή του
κόσμου. Οι αιτήσεις μάς θυμίζουν ακόμη ότι από το Θεό εξαρτάται η ύπαρξη και η συντήρηση
της δημιουργίας.
«Η δοξολογία του Θεού μπορεί να πραγματοποιηθεί στην κάθε στιγμή της ανθρώπινης ζωής. Η
μεγαλύτερη, όμως, ευκαιρία δίνεται μέσα από τα μυστήρια και τις ακολουθίες, δηλαδή με τη
λατρεία της Εκκλησίας». Να αναπτύξετε και να σχολιάσετε το απόσπασμα.
Απάντηση
Αυτό ήταν και το μόνο άλλωστε που μας ζήτησε ο Χριστός να είμαστε μαζί του. Και πότε
είμαστε μαζί του μα όταν συμμετέχουμε στη λατρεία της Εκκλησίας. Είναι δεδομένο ότι μπορούμε να προσευχηθούμε, να δοξολογήσουμε και να παρακαλέσουμε τον Θεό ανά πάσα
ώρα και στιγμή και οπουδήποτε και όχι υποχρεωτικά και μόνο μέσα στο ναό. Όμως είναι
εξίσου δεδομένο ότι ο νους του ανθρώπου μπορεί να συγκεντρωθεί καλύτερα σε χώρους όπως
οι ναοί τους οποίους θεωρούμε οίκο του Θεού. Επίσης η ένωση μας με τον Χριστό γίνεται
μέσα από την συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας μας. Η ενότητα αυτή γίνεται
ιδιαίτερα αισθητή μέσα από την Θεία Ευχαριστία όπου μεταλαμβάνουμε όλοι από τον ένα
άρτο και από το ένα ποτήριο και γινόμαστε ένα σώμα, σώμα Χριστού. Και είναι η καλύτερη
δοξολογία για τον Θεό το να γίνουμε ένα μαζί του αλλά και με τους άλλους πιστούς και όλοι
μαζί να προσευχηθούμε για το καλό όλων των συνανθρώπων μας.
ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
1)Η αµαρτία.
α. αποξενώνει από τον Θεό και τον κοινωνικό περίγυρο β. είναι η καλύτερη αφορµή για να γίνει
κανείς χριστιανός γ. αποτελεί παράγοντα δηµιουργικό στη χριστιανική ζωή
2)Η οµοίωση του ανθρώπου µε τον Θεό ονοµάζεται.
α. πνοή ζωής β. θέωση γ. θεία οικονοµία
3)Η Παλαιά ∆ιαθήκη περιγράφοντας τη δηµιουργία του ανθρώπου δηλώνει την. α. αναγκαιότητα να
εµπλουτιστεί η φύση µε όντα β. επιλογή του Θεού για συντροφιά στη µοναξιά του Σύµπαντος
γ. τιµητική διάκριση του ανθρώπου σε σχέση µε την υπόλοιπη δηµιουργία
4)Ο άνθρωπος δηµιουργήθηκε κατ' εικόνα και καθ' οµοίωσιν...
α. του Θεού β. του ανθρώπου γ. των αγγέλων
5)Ο άνθρωπος θα πετύχαινε την οµοίωσή του µε τον Θεό.
α. µε τη σωστή χρήση της ελεύθερης βούλησης β. µε τη σωστή άσκηση της δύναµής του
γ. µε τη δοξολογία του Θεού
6)Ο άνθρωπος, κατά τη Γραφή, πλάστηκε. α. «καθ' οµοίωσιν » του Θεού β. όµοιος µε τα άλλα ζώα γ. παρόµοιος µε τους αγγέλους
7)Ο άνθρωπος, κατά την Αγία Γραφή, πλάστηκε σύµφωνα µε...α. την εικόνα του Θεού β. τις παραδόσεις των λαών γ. τον µωσαϊκό νόµο
8) Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο.α. από χώµα και του έδωσε πνοή ζωής β. από πνεύµα γ. από πνοή ζωής
9)Στη γνωστή διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης η δηµιουργία του ανθρώπου. α. διαφέρει από τη δηµιουργία της υπόλοιπης κτίσης β. ακολουθεί την ίδια ακριβώς διαδικασία µε τη δηµιουργία της
υπόλοιπης κτίσης γ. σχετίζεται µε τη δηµιουργία των αγγέλων
10)Στη δηµιουργία του ανθρώπου, το λογικό και η ελεύθερη βούληση. συνδέονται µε. α. την εικόνα του Θεού β. ολόκληρη την πλάση γ. µε τον πνευµατικό κόσµο
11) Σύµφωνα µε τη διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης η ανθρώπινη φύση είναι. α. θνητή και ατελής β. χοϊκή και ουράνια γ. πνευµατική και άυλη
12)Σύµφωνα µε την Εκκλησία, η δοξολογία του Θεού πραγµατοποιείται. α. σε κάθε στιγµή της ζωής του β. µε το Βάπτισµα και το Χρίσµα γ. µε την ειδική ιεροσύνη
13) Σύµφωνα µε την Παλαιά ∆ιαθήκη ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από χώµα
και του έδωσε. α. «πνεύµα δυνάµεως» β. «αύρα αθανασίας» γ. «πνοή ζωής»
14)σύµφωνα µε την Παλαιά ∆ιαθήκη, απότη δηµιουργία του ο άνθρωπος έχειτην τάση να
α. αποφεύγει την αµαρτία β. να συνδέεται µε τα πνεύµατα γ. επικοινωνεί µε τονΘεό
15) Σύµφωνα µε την πίστη της Εκκλησίαςγια τη δηµιουργία, προοπτική του ανθρώπου είναι.
α. να δοκιµαστεί από την αµαρτία β. να φτάσει στη θέωση γ. να ενωθεί µε τη φύση
16)Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον
άνθρωπο είναι, α. η πίστη και η ελευθερία β. η λογική και η αγάπη γ. η λογική και η ελεύθερη βούληση
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ
Από τη διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης για τη ∆ηµιουργία συµπεραίνεται ότι η τάση του ανθρώπου να επικοινωνήσει µε τον Θεό είναι φυσιολογική και πηγαία.
Η ανθρώπινη φύση είναι «χοϊκή» και «ουράνια».
Η γυναίκα µαζί µε τον άνδρα πλάστηκε «κατ' εικόνα» Θεού.
Η δηµιουργία του ανθρώπου έγινε από θεϊκή ύλη και αγγελική ουσία.
Η ιδιαιτερότητα του ανθρώπου στη δηµιουργία του από τον Θεό είναι να επικοινωνεί και µε τα άλλα όντα της φύσης.
Κατά τη δηµιουργία του ο άνθρωπος πήρε το Βάπτισµα και το Χρίσµα.
Ο άνθρωπος εξαιτίας της δηµιουργίας του από τον Θεό είναι εξαναγκασµένος να µην αµαρτήσει.
Ο άνθρωπος µπορεί να επιτύχει την οµοίωσή του µε τον Θεό.
Ο άνθρωπος πλάστηκε «κατ' εικόνα» και οι άγγελοι «καθ' οµοίωσιν» Θεού.
Ο άνθρωπος πλάστηκε σύµφωνα µε την εικόνα του Θεού και µε προοπτική να µείνει αθάνατος.
Ο σκοπός της δηµιουργίας του ανθρώπου φανερώνει το βαθύτερο σύνδεσµό του µε τον Θεό.
Όλα τα δηµιουργήµατα του Θεού φέρουν την εικόνα Του.
Σύµφωνα µε τη διήγηση της Αγίας Γραφής ο άνθρωπος πλάστηκε από χώµα, είναι χοϊκός, αλλά έλαβε και «πνοή ζωής».
Σύµφωνα µε τη διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης, ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από χώµα και του έδωσε «πνοή
ζωής»
Την «οµοίωση» µε τον Θεό την έχει ο άνθρωπος από την κτίση του.
Το κατ' εικόνα το έχουµε από την κτίση µας ενώ το καθ' οµοίωση το κατορθώνουµε µε την προαίρεσή µας.
Το στοιχείο της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο είναι το λογικό και η ελεύθερη βούληση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου