ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗΣΗΣ
α. Μανουήλ Πανσέληνος 1. Μεγάλος ζωγράφος, εκπρόσωπος της Μακεδονικής σχολής
β. Ειρήνη η Αθηναία 2. Σπουδαίος Ορθόδοξος αγιογράφος του 20ού αιώνα
γ. Θεοφάνης ο Κρητικός
3. Πατέρας της Εκκλησίας που υπερασπίστηκε τις εικόνες κατάτην
Εικονομαχία
δ. Ιωάννης Δαμασκηνός 4. Ο σπουδαιότερος από τους εικονομάχους
ε. Φώτης Κόντογλου 5. Συγκάλεσε την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο
6. Κυριότερος εκπρόσωπος της Κρητικής σχολής αγιογραφίας
7. Καταδικάστηκε από την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο
ΕΡΩΤΗΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Βρείτε πέντε ονόματα που ανήκουν σε Ορθόδοξους οι οποίοι σε διαφορετικές εποχές και με τον τρόπο του ο καθένας υπερασπίστηκαν ή βοήθησαν στη διάδοση των εικόνων
Άρειος
Θεόδωρος ο Στουδίτης
Λέων Ε' ο Αρμένιος
Ιωάννης ο Δαμασκηνός
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα
Νεστόριος
Λέων Γ' ο Ίσαυρος
Αυτοκράτορας Ιουλιανός
Ειρήνη η Αθηναία
Μανουήλ Πανσέληνος
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
1)Η Εικονοµαχία, δηλαδή πόλεµος και οι συγκρούσεις για τις εικόνες,
α. είχε αίτια πολιτικά, κοινωνικά και κυρίως θρησκευτικά β. αφορούσε στην προσκύνηση των εικόνων γ. αντιμετωπίστηκε από την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο δ. όλα τα παραπάνω
2)Οι εικονοµάχοι...α. ονομάζονται και εικονοκλάστες β. υποστήριζαν ότι οι εικόνες της Παναγίας και των αγίων δεν διαφέρουν από τα είδωλα γ. θεωρούσαν ότι ο Χριστός, ως Θεός, δεν επιτρέπεται να απεικονίζεται, γιατί η θεότητα είναι αθέατη δ. όλα τα παραπάνω
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
1. Οι εικονομάχοι…δ. όλα τα παραπάνω. Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός
ως Θεός δε ζωγραφίζεται. Η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη. Για τους
εικονοκλάστες, δηλ. τους εικονομάχους, και οι εικόνες της Θεοτόκου και των αγίων ήταν
εξίσου απαράδεκτες. Οι παραστάσεις τους -έλεγαν- είναι γήινες, δε δείχνουν την αγιότητα και
τη δόξα τους. Συνεπώς, δε διαφέρουν από τα είδωλα.
3)Οι υπερασπιστές των εικόνων υποστήριζαν ότι. α. οι εικόνες του Χριστού αναπαριστούν τον σαρκωμένο Λόγο β. στην εικόνα του Χριστού, τιμάται ο σαρκωμένος Λόγος γ. οι εικόνες της Παναγίας και των Αγίων δεν είναι φωτογραφίες δ. όλα τα παραπάνω
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
1. Οι υπερασπιστές των εικόνων υποστήριζαν ότι… δ. όλα τα παραπάνω
Τα επιχειρήματα των εικονομάχων αντέκρουσαν οι ορθόδοξοι. Στην εικόνα του Χριστού,
απαντούσαν, δε ζωγραφίζουμε ούτε τη θεία αλλά και ούτε την ανθρώπινη φύση.
Αναπαριστάνουμε το σαρκωμένο Λόγο, και με τον τρόπο αυτό προσκυνούμε το πρόσωπο του,
στο οποίο όμως οι δύο φύσεις είναι αχώριστα ενωμένες. Το δείχνουν και τα ονόματα που
γράφονται στην εικόνα. Το «Ιησούς Χριστός» υποδηλώνει πως είναι άνθρωπος και το άλλο, «ο
ών» (=αυτός που υπάρχει αιώνια) πως είναι Θεός, δηλαδή ο Ιησούς Χριστός είναι
θεάνθρωπος. Το λέει καθαρά ο Αγιος Ιωάννης Δαμασκηνός που υπεράσπισε τις εικόνες: «Στα
παλιά τα χρόνια ο Θεός, ο ασώματος και ασχημάτιστος διόλου δεν εικονιζόταν. Τώρα όμως
επειδή έγινε ορατός κατά τη σάρκα και επικοινώνησε με τους ανθρώπους, εικονίζω το
βλεπόμενο (πρόσωπο) του Θεού». Παρόμοια εξηγούνται και οι εικόνες της Θεοτόκου και των
αγίων. Ο Κύριος σαρκώθηκε από την Παναγία, που είναι η Μητέρα του. Οι άγιοι είναι φίλοι
του, που έχυσαν το αίμα τους γι' αυτόν και οι εικόνες τους ακτινοβολούν την εικόνα του
Χριστού. Οι εικόνες δεν είναι σαν τις φωτογραφίες. Δεν είναι η φυσική απεικόνιση των
προσώπων που εικονίζονται. Γι' αυτό παρατηρούμε ότι για τον ίδιο άγιο ή για το Χριστό
υπάρχουν διαφορετικές απεικονίσεις. Μπορεί να υπάρχουν μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία,
που δείχνουν για ποιο εικονιζόμενο πρόσωπο πρόκειται, για ποιο τόπο ή εποχή. Η εικόνα
μοιάζει με το πρωτότυπο, αλλά και διαφέρει από αυτό. Δεν ισχύουν πια οι γήινες και φυσικές
αναλογίες, γιατί το εικονιζόμενο πρόσωπο μετέχει σε μια άλλη πραγματικότητα, στη θεία
χάρη. Άλλωστε η θεία χάρη είναι εκείνη που κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν
4)Σύµφωνα µε τον Ιωάννη τον ∆αµασκηνό και την Ζ' Οικουµενική Σύνοδο, α. στην προσκύνηση των εικόνων, η τιμή απευθύνεται στο εικονιζόμενο πρόσωπο β. οι εικόνες είναι έκφραση της πίστης
γ. η λατρεία ανήκει μόνο στον Θεό δ. όλα τα παραπάνω
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΚΕΝΩΝ
«Οι εικόνες δεν είναι σαν .................. ∆εν είναι ............... ................. των προσώπων που
εικονίζονται. Τα πρόσωπα φανερώνουν µια «............ ................», τη δόξα του ουρανού. Η
εικόνα µοιάζει µε το ....................... αλλά και διαφέρει από αυτό. Όταν προσκυνεί κάποιος τις άγιες
εικόνες, η τιµή δεν απευθύνεται στο ............ αλλά στο πρόσωπο που τιµάται». (υλικό / µυστική
πραγµατικότητα / φωτογραφίες / πρωτότυπο / φυσική απεικόνιση)
«Τα επιχειρήµατα των ................... αντέκρουσαν οι ορθόδοξοι. Στην εικόνα του Χριστού δεν
απεικονίζεται ούτε η θεία ούτε η ..................... φύση. Αναπαριστάνεται ο............. .................... στον
οποίο οι δύο φύσεις είναι αχώριστα ενωµένες. Ο Άγιος Ιωάννης ∆αµασκηνός γράφει "στα παλιά
χρόνια ο Θεός .................. και ασχηµάτιστος δεν εικονιζόταν διόλου. Τώρα που έγινε ορατός κατά
σάρκα και επικοινώνησε µε τους ανθρώπους εικονίζω το βλεπόµενο ..................... του Θεού"».
(σαρκωµένος Λόγος / εικονοµάχων / ασώµατος / ανθρώπινη / πρόσωπο)
«Τα ...................... των εικόνων φανερώνουν µια .................... πραγµατικότητα, δηλαδή τη ............ του ουρανού. Γι αυτό η .................. µοιάζει µε το ................... αλλά και διαφέρει από αυτό». (πρόσωπα /
πρωτότυπο / µυστική / δόξα / εικόνα)
ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
*Ένα βασικό επιχείρηµα των υπερασπιστών των εικόνων ήταν ότι.
α. στην Παλαιά ∆ιαθήκη δεν υπήρχαν εικόνες β. η τιµή της εικόνας αποδίδεται στο πρωτότυπο γ. οι εικόνες είναι όµορφη διακόσµηση στους ναούς
*Η αµφισβήτηση των εικόνων στη λατρεία ονοµάστηκε... α. Εικονοµαχία β. Ησυχασµός γ. Μονοφυσιτισµός
*Η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται από την Εκκλησία. α. το Πάσχα β. στην Κοίµηση της
Θεοτόκου γ. την Κυριακή της Ορθοδοξίας
*Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων έγινε.. α. µε την Ζ' Οικουµενική
Σύνοδο β. µετά το Σχίσµα των δυο Εκκλησιών γ. µετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης Α
*Κατά την Εκκλησία, από τη στιγµή που ο Υιός του Θεού σαρκώθηκε, η απεικόνισή του. α. επιτρέπεται β. απαγορεύεται γ. καταργείται
* Κατά την Εκκλησία, στις εικόνες αποδίδεται. α. λατρεία β. λατρεία και προσκύνηση γ. προσκύνηση
*Ο κύριος υπερασπιστής των εικόνων ήταν ο.α. Ιωάννης ο Χρυσόστοµος β. Ιωάννης ο ∆αµασκηνός
γ. Ιωάννης ο Πρόδροµος
* Οι πιο γνωστές τεχνοτροπίες τηςτέχνης των εικόνων είναι η.. α. Αττική και η Επτανησιακή σχολή
β. Ελληνική και η Ρωσική γ. Μακεδονική και η Κρητική
* Στην εικόνα του Χριστού οι λέξεις «ο Ων» δηλώνουν ότι.. α. το πρόσωπο αυτό υπήρξε κάποτε
β. ο Ιησούς Χριστός είναι και Θεός άρα Θεάνθρωπος γ. είναι µόνο άνθρωπος και όχι Θεός
*Στην Εικονοµαχία, οι Ορθόδοξοι έλεγαν ότι µπορούν να ζωγραφίζουν τον θεάνθρωπο Χριστό επειδή. α. σαρκώθηκε, δηλαδή έγινε άνθρωπος β. είναι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας
γ. επειδή ήταν απαίτηση των αγιογράφων
* Τα αίτια της Εικονοµαχίας ήταν µεταξύ των άλλων. α. εθνικά και φυλετικά β. καλλιτεχνικά και
φιλοσοφικά γ. κοινωνικά και θρησκευτικά
*Το βασικό επιχείρηµα των εικονοµάχων ήταν ότι. α. η τιµή της εικόνας αποδίδεται στο
πρωτότυπο β. µόνο ο Χριστός µπορεί να ζωγραφίζεται και όχι οι άγιοι γ. ο Χριστός ως Θεός
δεν ζωγραφίζεται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ
Η ανάπτυξη της λατρείας σταµάτησε µε την Εικονοµαχία.
18 Η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται την Κυριακή των Βαΐων.
18 Η αναστήλωση των εικόνων έγινε επί βασιλείας του Ιουλιανού.
18 Η δεύτερη φάση της Εικονοµαχίας τελείωσε µε τοπική Σύνοδο επί Θεοδώρας το 843 µ.Χ. µε την οριστική
αναστήλωση των εικόνων.
18 Η Εικονοµαχία εκδηλώθηκε στα χρόνια των Κοµνηνών.
18 Η Εικονοµαχία τελείωσε οριστικά επί αυτοκράτειρας Θεοδώρας.
18 Η Ζ' Οικουµενική Σύνοδος όρισε την τιµητική προσκύνηση των εικόνων.
18 Η Μακεδονική σχολή διακρίνεται για τα ζωντανά χρώµατα στις εικόνες.
18 Η τέχνη, άρα και η ζωγραφική, απορρίπτονται από την Εκκλησία.
18 Η χάρη του Αγίου Πνεύµατος µεταδίδεται στη ζωή των πιστών µέσω των εικόνων.
18 Κύριοι υπερασπιστές των εικόνων ήταν οι Θεόδωρος Στουδίτης και Ιωάννης ∆αµασκηνός.
18 Με την προσκύνηση των εικόνων η τιµή απευθύνεται προς το πρωτότυπο.
18 Με το ζήτηµα των Εικόνων ασχολήθηκε η πρώτη Οικουµενική Σύνοδος.
18 Ο Ιωάννης ο ∆αµασκηνός υπερασπίστηκε τις εικόνες.
18 Ο κύριος εκπρόσωπος της Κρητικής Σχολής ήταν ο Θεοφάνης ο Κρητικός.
18 Οι εικόνες είναι σαν τα είδωλα και τα ξόανα όπου το πρωτότυπο είναι φανταστικό και ανύπαρκτο.
18 Οι χριστιανοί προσκυνούν τις εικόνες ως έργα ιερής τέχνης.
18 Στη Μονή του Σινά φυλάσσονται πολλές παλιές βυζαντινές εικόνες.
Στις εικόνες της Εκκλησίας απεικονίζονται µόνο σύµβολα.
18 Στις εικόνες το υλικό τους, ξύλο, χρώµατα και σχέδια είναι θαυµατουργά και άγια.
18 Σύµφωνα µε την ορθόδοξη παράδοση στην προσκύνηση των εικόνων, η τιµή απευθύνεται στο υλικό από το οποίο είναι κατασκευασµένες και όχι στο εικονιζόµενο πρόσωπο.
18 Τα αίτια της Εικονοµαχίας ήταν πολιτικά, κοινωνικά και θρησκευτικά.
18 Την Κυριακή της Ορθοδοξίας η Εκκλησία εορτάζει την έναρξη της Εικονοµαχίας
ΟΜΑΔΑ Β
1)«Ενώ, ∆έσποτα, είσαι απερίγραπτος ως προς τη θεϊκή σου φύση, µε το να σαρκωθείς τελευταία αξίωσες να ζωγραφιστείς. Γιατί µε το να φορέσεις ανθρώπινη σάρκα πήρες όλες τις ιδιότητές της. Γι' αυτό ζωγραφίζοντας την οµοιότητα της µορφής σου, την ασπαζόµαστε κι έτσι ανυψωνόµαστε
στη δική σου αγάπη και απ' αυτήν την αγάπη αντλούµε τη θεία χάρη σου που θεραπεύει, ακολουθώντας τις θείες παραδόσεις των αποστόλων» (ύµνος από την Κυριακή της Ορθοδοξίας). Στον παραπάνω ύµνο αναφέρονται τα κυριότερα επιχειρήµατα των Ορθοδόξων εναντίον των
εικονοµάχων. Ταυτόχρονα, διατυπώνεται µε συντοµία η Ορθόδοξη διδασκαλία για τις εικόνες. Με αφετηρία αυτά τα επιχειρήµατα, να αναπτύξετε τη διδασκαλία της Εκκλησίας για τις εικόνες.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Στα βυζαντινά χρόνια, επί Ισαύρων, η θέση των εικόνων στη λατρεία και στη ζωή των
χριστιανών αμφισβητήθηκε. Ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον τους είναι γνωστός με το όνομα
εικονομαχία και κράτησε πάνω από εκατό χρόνια.Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δε ζωγραφίζεται. Η
θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη. Για τους εικονοκλάστες, δηλ. τους
εικονομάχους, και οι εικόνες της Θεοτόκου και των αγίων ήταν εξίσου απαράδεκτες. Οι
παραστάσεις τους -έλεγαν- είναι γήινες, δε δείχνουν την αγιότητα και τη δόξα τους. Συνεπώς,
δε διαφέρουν από τα είδωλα.
Τα επιχειρήματα των εικονομάχων αντέκρουσαν οι ορθόδοξοι. Στην εικόνα του
Χριστού, απαντούσαν, δε ζωγραφίζουμε ούτε τη θεία αλλά και ούτε την ανθρώπινη φύση.
Αναπαριστάνουμε το σαρκωμένο Λόγο, και με τον τρόπο αυτό προσκυνούμε το πρόσωπο του,
στο οποίο όμως οι δύο φύσεις είναι αχώριστα ενωμένες. Το δείχνουν και τα ονόματα που
γράφονται στην εικόνα. Το «Ιησούς Χριστός» υποδηλώνει πως είναι άνθρωπος και το άλλο, «ο
ών» (=αυτός που υπάρχει αιώνια) πως είναι Θεός, δηλαδή ο Ιησούς Χριστός είναι
θεάνθρωπος. Το λέει καθαρά ο Αγιος Ιωάννης Δαμασκηνός που υπεράσπισε τις εικόνες: «Στα
παλιά τα χρόνια ο Θεός, ο ασώματος και ασχημάτιστος διόλου δεν εικονιζόταν. Τώρα όμως
επειδή έγινε ορατός κατά τη σάρκα και επικοινώνησε με τους ανθρώπους, εικονίζω το
βλεπόμενο (πρόσωπο) του Θεού». Τα ίδια λέει και ο άλλος υπέρμαχος των εικόνων, Θεόδωρος
ο Στουδίτης. Παρόμοια εξηγούνται και οι εικόνες της Θεοτόκου και των αγίων. Ο Κύριος
σαρκώθηκε από την Παναγία, που είναι η Μητέρα του. Οι άγιοι είναι φίλοι του, που έχυσαν το
αίμα τους γι' αυτόν και οι εικόνες τους ακτινοβολούν την εικόνα του Χριστού.
Οι εικόνες δεν είναι σαν τις φωτογραφίες. Δεν είναι η φυσική απεικόνιση των
προσώπων που εικονίζονται. Γι' αυτό παρατηρούμε ότι για τον ίδιο άγιο ή για το Χριστό
υπάρχουν διαφορετικές απεικονίσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κτίρια ή το τοπίο. Μπορεί να
υπάρχουν μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία, που δείχνουν για ποιο εικονιζόμενο πρόσωπο
πρόκειται, για ποιο τόπο ή εποχή. Τα πρόσωπα φανερώνουν μια "μυστική" πραγματικότητα,
τη δόξα του ουρανού. Γι' αυτό η εικόνα μοιάζει με το πρωτότυπο, αλλά και διαφέρει από αυτό.
Τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά είναι αλλοιωμένα, μεταμορφωμένα. Δεν ισχύουν πια οι γήινες
και φυσικές αναλογίες, γιατί το εικονιζόμενο πρόσωπο μετέχει σε μια άλλη πραγματικότητα,
στη θεία χάρη, στην ουράνια κατάσταση. Άλλωστε η θεία χάρη είναι εκείνη που κάνει τις
εικόνες να θαυματουργούν. Γι' αυτό, όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες, η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένες, αλλά, όπως έγραψε ο Μ. Βασίλειος, «πρός τό πρωτότυπον διαβαίνει». Αυτήν την ιδέα πρόβαλε και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός στην υπεράσπιση των αγίων εικόνων, αυτήν υιοθέτησε και η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος. Αυτό το πρωτότυπο, δηλ. το εικονιζόμενο πρόσωπο, είναι υπαρκτό, σε αντίθεση με το είδωλο και το ξόανο, όπου το πρωτότυπο είναι φανταστικό και ανύπαρκτο. Όμως, σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη και η ύλη αγιάζεται και παίρνει την ενέργεια και τη χάρη του Θεού, (όπως ο Σταυρός του Χριστού, το νερό του Αγιασμού κ.ά). Γι' αυτό και οι άγιες εικόνες είναι σεβαστές και τιμώνται από τους πιστούς, όπως λέει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός.
2)«Με το δόγµα της προσκύνησης των εικόνων, οι Πατέρες της Ζ' Οικουµενικής Συνόδου προφυλάσσουν ... τη σχέση ανάµεσα στον Θεό και στον άνθρωπο, που φανερώθηκε µέσα στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού ... Ακριβώς µέσα στην ορθόδοξη εικόνα βρήκε η χριστιανική ανθρωπολογία την πιο σαφή και άµεση έκφρασή της» (Λεωνίδας Ουσπένσκυ). Με βάση το παραπάνω κείµενο να παρουσιάσετε µε συντοµία τα βασικά επιχειρήµατα της Εκκλησίας για την υπεράσπιση των εικόνων.
α. Μανουήλ Πανσέληνος 1. Μεγάλος ζωγράφος, εκπρόσωπος της Μακεδονικής σχολής
β. Ειρήνη η Αθηναία 2. Σπουδαίος Ορθόδοξος αγιογράφος του 20ού αιώνα
γ. Θεοφάνης ο Κρητικός
3. Πατέρας της Εκκλησίας που υπερασπίστηκε τις εικόνες κατάτην
Εικονομαχία
δ. Ιωάννης Δαμασκηνός 4. Ο σπουδαιότερος από τους εικονομάχους
ε. Φώτης Κόντογλου 5. Συγκάλεσε την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο
6. Κυριότερος εκπρόσωπος της Κρητικής σχολής αγιογραφίας
7. Καταδικάστηκε από την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο
ΕΡΩΤΗΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Βρείτε πέντε ονόματα που ανήκουν σε Ορθόδοξους οι οποίοι σε διαφορετικές εποχές και με τον τρόπο του ο καθένας υπερασπίστηκαν ή βοήθησαν στη διάδοση των εικόνων
Άρειος
Θεόδωρος ο Στουδίτης
Λέων Ε' ο Αρμένιος
Ιωάννης ο Δαμασκηνός
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα
Νεστόριος
Λέων Γ' ο Ίσαυρος
Αυτοκράτορας Ιουλιανός
Ειρήνη η Αθηναία
Μανουήλ Πανσέληνος
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
1)Η Εικονοµαχία, δηλαδή πόλεµος και οι συγκρούσεις για τις εικόνες,
α. είχε αίτια πολιτικά, κοινωνικά και κυρίως θρησκευτικά β. αφορούσε στην προσκύνηση των εικόνων γ. αντιμετωπίστηκε από την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο δ. όλα τα παραπάνω
2)Οι εικονοµάχοι...α. ονομάζονται και εικονοκλάστες β. υποστήριζαν ότι οι εικόνες της Παναγίας και των αγίων δεν διαφέρουν από τα είδωλα γ. θεωρούσαν ότι ο Χριστός, ως Θεός, δεν επιτρέπεται να απεικονίζεται, γιατί η θεότητα είναι αθέατη δ. όλα τα παραπάνω
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
1. Οι εικονομάχοι…δ. όλα τα παραπάνω. Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός
ως Θεός δε ζωγραφίζεται. Η θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη. Για τους
εικονοκλάστες, δηλ. τους εικονομάχους, και οι εικόνες της Θεοτόκου και των αγίων ήταν
εξίσου απαράδεκτες. Οι παραστάσεις τους -έλεγαν- είναι γήινες, δε δείχνουν την αγιότητα και
τη δόξα τους. Συνεπώς, δε διαφέρουν από τα είδωλα.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
1. Οι υπερασπιστές των εικόνων υποστήριζαν ότι… δ. όλα τα παραπάνω
Τα επιχειρήματα των εικονομάχων αντέκρουσαν οι ορθόδοξοι. Στην εικόνα του Χριστού,
απαντούσαν, δε ζωγραφίζουμε ούτε τη θεία αλλά και ούτε την ανθρώπινη φύση.
Αναπαριστάνουμε το σαρκωμένο Λόγο, και με τον τρόπο αυτό προσκυνούμε το πρόσωπο του,
στο οποίο όμως οι δύο φύσεις είναι αχώριστα ενωμένες. Το δείχνουν και τα ονόματα που
γράφονται στην εικόνα. Το «Ιησούς Χριστός» υποδηλώνει πως είναι άνθρωπος και το άλλο, «ο
ών» (=αυτός που υπάρχει αιώνια) πως είναι Θεός, δηλαδή ο Ιησούς Χριστός είναι
θεάνθρωπος. Το λέει καθαρά ο Αγιος Ιωάννης Δαμασκηνός που υπεράσπισε τις εικόνες: «Στα
παλιά τα χρόνια ο Θεός, ο ασώματος και ασχημάτιστος διόλου δεν εικονιζόταν. Τώρα όμως
επειδή έγινε ορατός κατά τη σάρκα και επικοινώνησε με τους ανθρώπους, εικονίζω το
βλεπόμενο (πρόσωπο) του Θεού». Παρόμοια εξηγούνται και οι εικόνες της Θεοτόκου και των
αγίων. Ο Κύριος σαρκώθηκε από την Παναγία, που είναι η Μητέρα του. Οι άγιοι είναι φίλοι
του, που έχυσαν το αίμα τους γι' αυτόν και οι εικόνες τους ακτινοβολούν την εικόνα του
Χριστού. Οι εικόνες δεν είναι σαν τις φωτογραφίες. Δεν είναι η φυσική απεικόνιση των
προσώπων που εικονίζονται. Γι' αυτό παρατηρούμε ότι για τον ίδιο άγιο ή για το Χριστό
υπάρχουν διαφορετικές απεικονίσεις. Μπορεί να υπάρχουν μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία,
που δείχνουν για ποιο εικονιζόμενο πρόσωπο πρόκειται, για ποιο τόπο ή εποχή. Η εικόνα
μοιάζει με το πρωτότυπο, αλλά και διαφέρει από αυτό. Δεν ισχύουν πια οι γήινες και φυσικές
αναλογίες, γιατί το εικονιζόμενο πρόσωπο μετέχει σε μια άλλη πραγματικότητα, στη θεία
χάρη. Άλλωστε η θεία χάρη είναι εκείνη που κάνει τις εικόνες να θαυματουργούν
4)Σύµφωνα µε τον Ιωάννη τον ∆αµασκηνό και την Ζ' Οικουµενική Σύνοδο, α. στην προσκύνηση των εικόνων, η τιμή απευθύνεται στο εικονιζόμενο πρόσωπο β. οι εικόνες είναι έκφραση της πίστης
γ. η λατρεία ανήκει μόνο στον Θεό δ. όλα τα παραπάνω
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΚΕΝΩΝ
«Οι εικόνες δεν είναι σαν .................. ∆εν είναι ............... ................. των προσώπων που
εικονίζονται. Τα πρόσωπα φανερώνουν µια «............ ................», τη δόξα του ουρανού. Η
εικόνα µοιάζει µε το ....................... αλλά και διαφέρει από αυτό. Όταν προσκυνεί κάποιος τις άγιες
εικόνες, η τιµή δεν απευθύνεται στο ............ αλλά στο πρόσωπο που τιµάται». (υλικό / µυστική
πραγµατικότητα / φωτογραφίες / πρωτότυπο / φυσική απεικόνιση)
«Τα επιχειρήµατα των ................... αντέκρουσαν οι ορθόδοξοι. Στην εικόνα του Χριστού δεν
απεικονίζεται ούτε η θεία ούτε η ..................... φύση. Αναπαριστάνεται ο............. .................... στον
οποίο οι δύο φύσεις είναι αχώριστα ενωµένες. Ο Άγιος Ιωάννης ∆αµασκηνός γράφει "στα παλιά
χρόνια ο Θεός .................. και ασχηµάτιστος δεν εικονιζόταν διόλου. Τώρα που έγινε ορατός κατά
σάρκα και επικοινώνησε µε τους ανθρώπους εικονίζω το βλεπόµενο ..................... του Θεού"».
(σαρκωµένος Λόγος / εικονοµάχων / ασώµατος / ανθρώπινη / πρόσωπο)
«Τα ...................... των εικόνων φανερώνουν µια .................... πραγµατικότητα, δηλαδή τη ............ του ουρανού. Γι αυτό η .................. µοιάζει µε το ................... αλλά και διαφέρει από αυτό». (πρόσωπα /
πρωτότυπο / µυστική / δόξα / εικόνα)
ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
*Ένα βασικό επιχείρηµα των υπερασπιστών των εικόνων ήταν ότι.
α. στην Παλαιά ∆ιαθήκη δεν υπήρχαν εικόνες β. η τιµή της εικόνας αποδίδεται στο πρωτότυπο γ. οι εικόνες είναι όµορφη διακόσµηση στους ναούς
*Η αµφισβήτηση των εικόνων στη λατρεία ονοµάστηκε... α. Εικονοµαχία β. Ησυχασµός γ. Μονοφυσιτισµός
*Η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται από την Εκκλησία. α. το Πάσχα β. στην Κοίµηση της
Θεοτόκου γ. την Κυριακή της Ορθοδοξίας
*Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων έγινε.. α. µε την Ζ' Οικουµενική
Σύνοδο β. µετά το Σχίσµα των δυο Εκκλησιών γ. µετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης Α
*Κατά την Εκκλησία, από τη στιγµή που ο Υιός του Θεού σαρκώθηκε, η απεικόνισή του. α. επιτρέπεται β. απαγορεύεται γ. καταργείται
* Κατά την Εκκλησία, στις εικόνες αποδίδεται. α. λατρεία β. λατρεία και προσκύνηση γ. προσκύνηση
*Ο κύριος υπερασπιστής των εικόνων ήταν ο.α. Ιωάννης ο Χρυσόστοµος β. Ιωάννης ο ∆αµασκηνός
γ. Ιωάννης ο Πρόδροµος
* Οι πιο γνωστές τεχνοτροπίες τηςτέχνης των εικόνων είναι η.. α. Αττική και η Επτανησιακή σχολή
β. Ελληνική και η Ρωσική γ. Μακεδονική και η Κρητική
* Στην εικόνα του Χριστού οι λέξεις «ο Ων» δηλώνουν ότι.. α. το πρόσωπο αυτό υπήρξε κάποτε
β. ο Ιησούς Χριστός είναι και Θεός άρα Θεάνθρωπος γ. είναι µόνο άνθρωπος και όχι Θεός
*Στην Εικονοµαχία, οι Ορθόδοξοι έλεγαν ότι µπορούν να ζωγραφίζουν τον θεάνθρωπο Χριστό επειδή. α. σαρκώθηκε, δηλαδή έγινε άνθρωπος β. είναι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας
γ. επειδή ήταν απαίτηση των αγιογράφων
* Τα αίτια της Εικονοµαχίας ήταν µεταξύ των άλλων. α. εθνικά και φυλετικά β. καλλιτεχνικά και
φιλοσοφικά γ. κοινωνικά και θρησκευτικά
*Το βασικό επιχείρηµα των εικονοµάχων ήταν ότι. α. η τιµή της εικόνας αποδίδεται στο
πρωτότυπο β. µόνο ο Χριστός µπορεί να ζωγραφίζεται και όχι οι άγιοι γ. ο Χριστός ως Θεός
δεν ζωγραφίζεται
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ
Η ανάπτυξη της λατρείας σταµάτησε µε την Εικονοµαχία.
18 Η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται την Κυριακή των Βαΐων.
18 Η αναστήλωση των εικόνων έγινε επί βασιλείας του Ιουλιανού.
18 Η δεύτερη φάση της Εικονοµαχίας τελείωσε µε τοπική Σύνοδο επί Θεοδώρας το 843 µ.Χ. µε την οριστική
αναστήλωση των εικόνων.
18 Η Εικονοµαχία εκδηλώθηκε στα χρόνια των Κοµνηνών.
18 Η Εικονοµαχία τελείωσε οριστικά επί αυτοκράτειρας Θεοδώρας.
18 Η Ζ' Οικουµενική Σύνοδος όρισε την τιµητική προσκύνηση των εικόνων.
18 Η Μακεδονική σχολή διακρίνεται για τα ζωντανά χρώµατα στις εικόνες.
18 Η τέχνη, άρα και η ζωγραφική, απορρίπτονται από την Εκκλησία.
18 Η χάρη του Αγίου Πνεύµατος µεταδίδεται στη ζωή των πιστών µέσω των εικόνων.
18 Κύριοι υπερασπιστές των εικόνων ήταν οι Θεόδωρος Στουδίτης και Ιωάννης ∆αµασκηνός.
18 Με την προσκύνηση των εικόνων η τιµή απευθύνεται προς το πρωτότυπο.
18 Με το ζήτηµα των Εικόνων ασχολήθηκε η πρώτη Οικουµενική Σύνοδος.
18 Ο Ιωάννης ο ∆αµασκηνός υπερασπίστηκε τις εικόνες.
18 Ο κύριος εκπρόσωπος της Κρητικής Σχολής ήταν ο Θεοφάνης ο Κρητικός.
18 Οι εικόνες είναι σαν τα είδωλα και τα ξόανα όπου το πρωτότυπο είναι φανταστικό και ανύπαρκτο.
18 Οι χριστιανοί προσκυνούν τις εικόνες ως έργα ιερής τέχνης.
18 Στη Μονή του Σινά φυλάσσονται πολλές παλιές βυζαντινές εικόνες.
Στις εικόνες της Εκκλησίας απεικονίζονται µόνο σύµβολα.
18 Στις εικόνες το υλικό τους, ξύλο, χρώµατα και σχέδια είναι θαυµατουργά και άγια.
18 Σύµφωνα µε την ορθόδοξη παράδοση στην προσκύνηση των εικόνων, η τιµή απευθύνεται στο υλικό από το οποίο είναι κατασκευασµένες και όχι στο εικονιζόµενο πρόσωπο.
18 Τα αίτια της Εικονοµαχίας ήταν πολιτικά, κοινωνικά και θρησκευτικά.
18 Την Κυριακή της Ορθοδοξίας η Εκκλησία εορτάζει την έναρξη της Εικονοµαχίας
ΟΜΑΔΑ Β
1)«Ενώ, ∆έσποτα, είσαι απερίγραπτος ως προς τη θεϊκή σου φύση, µε το να σαρκωθείς τελευταία αξίωσες να ζωγραφιστείς. Γιατί µε το να φορέσεις ανθρώπινη σάρκα πήρες όλες τις ιδιότητές της. Γι' αυτό ζωγραφίζοντας την οµοιότητα της µορφής σου, την ασπαζόµαστε κι έτσι ανυψωνόµαστε
στη δική σου αγάπη και απ' αυτήν την αγάπη αντλούµε τη θεία χάρη σου που θεραπεύει, ακολουθώντας τις θείες παραδόσεις των αποστόλων» (ύµνος από την Κυριακή της Ορθοδοξίας). Στον παραπάνω ύµνο αναφέρονται τα κυριότερα επιχειρήµατα των Ορθοδόξων εναντίον των
εικονοµάχων. Ταυτόχρονα, διατυπώνεται µε συντοµία η Ορθόδοξη διδασκαλία για τις εικόνες. Με αφετηρία αυτά τα επιχειρήµατα, να αναπτύξετε τη διδασκαλία της Εκκλησίας για τις εικόνες.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Στα βυζαντινά χρόνια, επί Ισαύρων, η θέση των εικόνων στη λατρεία και στη ζωή των
χριστιανών αμφισβητήθηκε. Ο πόλεμος που ξέσπασε εναντίον τους είναι γνωστός με το όνομα
εικονομαχία και κράτησε πάνω από εκατό χρόνια.Το επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι ο Χριστός ως Θεός δε ζωγραφίζεται. Η
θεότητα είναι αθέατη και συνεπώς απερίγραπτη. Για τους εικονοκλάστες, δηλ. τους
εικονομάχους, και οι εικόνες της Θεοτόκου και των αγίων ήταν εξίσου απαράδεκτες. Οι
παραστάσεις τους -έλεγαν- είναι γήινες, δε δείχνουν την αγιότητα και τη δόξα τους. Συνεπώς,
δε διαφέρουν από τα είδωλα.
Τα επιχειρήματα των εικονομάχων αντέκρουσαν οι ορθόδοξοι. Στην εικόνα του
Χριστού, απαντούσαν, δε ζωγραφίζουμε ούτε τη θεία αλλά και ούτε την ανθρώπινη φύση.
Αναπαριστάνουμε το σαρκωμένο Λόγο, και με τον τρόπο αυτό προσκυνούμε το πρόσωπο του,
στο οποίο όμως οι δύο φύσεις είναι αχώριστα ενωμένες. Το δείχνουν και τα ονόματα που
γράφονται στην εικόνα. Το «Ιησούς Χριστός» υποδηλώνει πως είναι άνθρωπος και το άλλο, «ο
ών» (=αυτός που υπάρχει αιώνια) πως είναι Θεός, δηλαδή ο Ιησούς Χριστός είναι
θεάνθρωπος. Το λέει καθαρά ο Αγιος Ιωάννης Δαμασκηνός που υπεράσπισε τις εικόνες: «Στα
παλιά τα χρόνια ο Θεός, ο ασώματος και ασχημάτιστος διόλου δεν εικονιζόταν. Τώρα όμως
επειδή έγινε ορατός κατά τη σάρκα και επικοινώνησε με τους ανθρώπους, εικονίζω το
βλεπόμενο (πρόσωπο) του Θεού». Τα ίδια λέει και ο άλλος υπέρμαχος των εικόνων, Θεόδωρος
ο Στουδίτης. Παρόμοια εξηγούνται και οι εικόνες της Θεοτόκου και των αγίων. Ο Κύριος
σαρκώθηκε από την Παναγία, που είναι η Μητέρα του. Οι άγιοι είναι φίλοι του, που έχυσαν το
αίμα τους γι' αυτόν και οι εικόνες τους ακτινοβολούν την εικόνα του Χριστού.
Οι εικόνες δεν είναι σαν τις φωτογραφίες. Δεν είναι η φυσική απεικόνιση των
προσώπων που εικονίζονται. Γι' αυτό παρατηρούμε ότι για τον ίδιο άγιο ή για το Χριστό
υπάρχουν διαφορετικές απεικονίσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κτίρια ή το τοπίο. Μπορεί να
υπάρχουν μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία, που δείχνουν για ποιο εικονιζόμενο πρόσωπο
πρόκειται, για ποιο τόπο ή εποχή. Τα πρόσωπα φανερώνουν μια "μυστική" πραγματικότητα,
τη δόξα του ουρανού. Γι' αυτό η εικόνα μοιάζει με το πρωτότυπο, αλλά και διαφέρει από αυτό.
Τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά είναι αλλοιωμένα, μεταμορφωμένα. Δεν ισχύουν πια οι γήινες
και φυσικές αναλογίες, γιατί το εικονιζόμενο πρόσωπο μετέχει σε μια άλλη πραγματικότητα,
στη θεία χάρη, στην ουράνια κατάσταση. Άλλωστε η θεία χάρη είναι εκείνη που κάνει τις
εικόνες να θαυματουργούν. Γι' αυτό, όταν προσκυνούμε τις άγιες εικόνες, η τιμή δεν απευθύνεται στο υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένες, αλλά, όπως έγραψε ο Μ. Βασίλειος, «πρός τό πρωτότυπον διαβαίνει». Αυτήν την ιδέα πρόβαλε και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός στην υπεράσπιση των αγίων εικόνων, αυτήν υιοθέτησε και η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος. Αυτό το πρωτότυπο, δηλ. το εικονιζόμενο πρόσωπο, είναι υπαρκτό, σε αντίθεση με το είδωλο και το ξόανο, όπου το πρωτότυπο είναι φανταστικό και ανύπαρκτο. Όμως, σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη και η ύλη αγιάζεται και παίρνει την ενέργεια και τη χάρη του Θεού, (όπως ο Σταυρός του Χριστού, το νερό του Αγιασμού κ.ά). Γι' αυτό και οι άγιες εικόνες είναι σεβαστές και τιμώνται από τους πιστούς, όπως λέει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός.
2)«Με το δόγµα της προσκύνησης των εικόνων, οι Πατέρες της Ζ' Οικουµενικής Συνόδου προφυλάσσουν ... τη σχέση ανάµεσα στον Θεό και στον άνθρωπο, που φανερώθηκε µέσα στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού ... Ακριβώς µέσα στην ορθόδοξη εικόνα βρήκε η χριστιανική ανθρωπολογία την πιο σαφή και άµεση έκφρασή της» (Λεωνίδας Ουσπένσκυ). Με βάση το παραπάνω κείµενο να παρουσιάσετε µε συντοµία τα βασικά επιχειρήµατα της Εκκλησίας για την υπεράσπιση των εικόνων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου