4. Ποιος είναι ο Θεός κατά την πίστη του Χριστιανισμού

β) Στην Καινή Διαθήκη αναφέρεται ότι «Ο Θεός είναι αγάπη». Ποια δεδομένα από τη

σχέση του Θεού με τον άνθρωπο και τον κόσμο, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας,
δικαιολογούν αυτή τη φράση;
(15 Μονάδες)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η αγάπη είναι το ιδιαίτερο γνώρισμα του χριστιανικού Θεού. Η ιδιότητα αυτή άρχισε να εκδηλώνεται από την αρχή της δημιουργίας του κόσμου, της οποίας κίνητρα ήταν η αγάπη και η ελευθερία Του. Η πρόνοια του Θεού εκδηλώνεται ως συντήρηση και κυβέρνηση του κόσμου για την ύπαρξη και κατεύθυνσή του προς την επιτυχία του σκοπού του φανερώνεται στο ενδιαφέρον και την αγάπη του Θεού προς τον κόσμο και τον άνθρωπο. Και η θαυματουργική Του δράση είχε ως κίνητρο την αγάπη προς τον πάσχοντα άνθρωπο. Η παραβολή του ασώτου υιού τονίζει την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο και μάλιστα προς τον αμαρτωλό. Μεγαλύτερη απόδειξη της μεγάλης αγάπης του Θεού αποτελεί το γεγονός της ενανθρώπησης του Υιού και Λόγου του Θεού
α) Τι σημαίνει ο όρος ενέργειες του Θεού; (10 Μονάδες)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ενέργειες είναι οι θεϊκές δυνάμεις που εκδηλώνονται στις σχέσεις του Θεού με τον άνθρωπο και τον κόσμο. Είναι μεν άκτιστες, όπως η ουσία Του, αλλά διαχέονται μέσα στη δημιουργία. Όλα τα όντα μετέχουν στην ουσιοποιό ενέργειά Του (δημιουργική ενέργεια, που δίνει την ύπαρξη στα όντα), ενώ τα λογικά όντα (άγγελοι - άνθρωποι) μετέχουν και στη λογοποιό ενέργειά Του (ενέργεια που προικίζει τα όντα με λογική)

ΘΕΜΑ Β2
«Για μας τους χριστιανούς, ο Θεός δεν είναι μόνο στους ουρανούς... Είναι μαζί μας, πρώτον διότι είναι ο Λόγος και το πρότυπο της δημιουργίας και δεύτερον διότι έγινε άνθρωπος. Εν Χριστώ θεωρούμε τον Θεό ως τον τέλειο άνθρωπο. Ο Θεός μας δεν είναι “κάπου” στους ουρανούς. Οι άνθρωποι τον είδαν, εμείς τον βλέπουμε εν Χριστώ Ιησού τον από Ναζαρέτ» (Ιωάννης Μάγιεντορφ) Με βάση το παραπάνω κείμενο να παρουσιάσετε τα κύρια σημεία της Ορθόδοξης θεολογίας για τη σχέση του Θεού με τον κόσμο και τον άνθρωπο. (25 Μονάδες)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Αρχικά αναφέρουμε την «εκ του μηδενός» δημιουργία του κόσμου, η οποία σχετίζεται με την ελευθερία και την αγάπη του Θεού και ταυτίζεται με την έναρξη της ιστορίας. Ακόμη μπορούμε να επισημάνουμε την έμμεση παρουσία του Θεού στην ιστορία της ανθρωπότητας διαμέσου των αγίων μορφών της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Σε μερικά μάλιστα γεγονότα διαπιστώνεται η άμεση επικοινωνία Θεού και ανθρώπου (π.χ. Μωυσής, Απ. Παύλος κ.ά.). Στα παραπάνω θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την έμμεση αλλά ενεργό και σωτήρια παρουσία του Θεού στη ζωή των ανθρώπων, που πραγματοποιείται με τη  θαυματουργική παρουσία των αγίων της Εκκλησίας μας. Η σπουδαιότερη όμως και εμφανέστερη παρουσία του Θεού στην ιστορία του κόσμου και του ανθρώπου είναι η ενανθρώπηση του δεύτερου προσώπου της Αγίας Τριάδας.
α) Γιατί είναι αδύνατο ο ανθρώπινος νους να συλλάβει πλήρως την έννοια της ουσίας του Θεού;
(10 Μονάδες)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
 Δεν έχουμε τη δυνατότητα να προσδιορίσουμε την αυθύπαρκτη ουσία του Θεού, η οποία είναι απρόσιτη και αμέθεκτη. Το μυστήριο της ύπαρξης και της ουσίας του Θεού παραμένει απρόσιτο και ακατάληπτο και η γνώση του είναι αδύνατη. Ο πεπερασμένος ανθρώπινος νους αδυνατεί να συλλάβει την έννοια
α) Να αναφέρετε παραδείγματα της παρουσίας του Θεού μέσα στην ιστορία, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας.
(10 Μονάδες)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
μπορούμε να επισημάνουμε την έμμεση παρουσία του Θεού στην ιστορία της ανθρωπότητας διαμέσου των αγίων μορφών της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Σε μερικά μάλιστα γεγονότα διαπιστώνεται η άμεση επικοινωνία Θεού και ανθρώπου (π.χ. Μωυσής, Απ. Παύλος κ.ά.). Στα παραπάνω θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την έμμεση αλλά ενεργό και σωτήρια παρουσία του Θεού στη ζωή των ανθρώπων, που πραγματοποιείται με τη θαυματουργική παρουσία των αγίων της Εκκλησίας μας. Η σπουδαιότερη όμως και εμφανέστερη παρουσία του Θεού στην ιστορία του κόσμου και του ανθρώπου είναι η ενανθρώπηση του δεύτερου προσώπου της Αγίας Τριάδας.
β) Να καταγράψετε παραδείγματα που, κατά την Αγία Γραφή, ο Θεός είναι γνωστός και  «ψηλαφητός» στην ιστορία.
(15 Μονάδες)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
μπορούμε να επισημάνουμε την έμμεση παρουσία του Θεού στην ιστορία της ανθρωπότητας διαμέσου των αγίων μορφών της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Σε μερικά μάλιστα γεγονότα διαπιστώνεται η άμεση επικοινωνία Θεού και ανθρώπου (π.χ. Μωυσής, Απ. Παύλος κ.ά.). Στα παραπάνω θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την έμμεση αλλά ενεργό και σωτήρια παρουσία του Θεού στη ζωή των ανθρώπων, που πραγματοποιείται με τη θαυματουργική παρουσία των αγίων της Εκκλησίας μας. Η σπουδαιότερη όμως και εμφανέστερη παρουσία του Θεού στην ιστορία του κόσμου και του ανθρώπου είναι η ενανθρώπηση του δεύτερου προσώπου της Αγίας Τριάδας.

β) Να αναφέρετε τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδας και τα ιδιώματά τους, σύμφωνα με την πίστη της Εκκλησίας. (15 Μονάδες)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδας έχουν τα προσωπικά τους ιδιώματα Ο Πατέρας είναι αγέννητος, ο Υιός «γεννάται» προαιώνια από τον Πατέρα, και το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται προαιώνια από τον Πατέρα. Ο ομοούσιος Τριαδικός Θεός ενεργεί και εκδηλώνεται προς τον κόσμο ενιαία και αδιαίρετα.
α) Τι σημαίνει ότι ο Θεός είναι απρόσιτος στην ουσία του και μεθεκτός στις ενέργειές του ;
(10 Μονάδες)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
ο Θεός είναι άγνωστος στην ουσία του και γνωστός με τις ενέργειες του προς τον κόσμο. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να προσδιορίσουμε την αυθύπαρκτη ουσία του Θεού, η οποία είναι απρόσιτη και αμέθεκτη. Το μυστήριο της ύπαρξης και της ουσίας του Θεού παραμένει απρόσιτο και ακατάληπτο και η γνώση του είναι αδύνατη. Ο πεπερασμένος ανθρώπινος νους αδυνατεί να συλλάβει την έννοια της ουσίας του Θεού, η οποία είναι άκτιστη Η ουσία λοιπόν, του Θεού είναι απρόσιτη και ακατάληπτη, αλλά οι ενέργειές Του είναι μεθεκτές (μπορεί ο άνθρωπος να μετάσχει σ' αυτές) με βάση το λογικό και με προϋπόθεση την πίστη.Όσα λοιπόν είναι απαραίτητα για την προσέγγιση και τη μερική γνώση του Θεού τα έθεσε στη διάθεσή μας η άπειρη αγάπη Του. Πολλά όμως που μας είναι άγνωστα προς το παρόν θα μας αποκαλυφθούν στη μέλλουσα ζωή.

«Αγαπάς όλα όσα υπάρχουν και δεν αποστρέφεσαι κανένα από τα δηµιουργήµατά σου. Γιατί ποτέ δε θα δηµιουργούσες κάτι που θα το µισούσες. Πώς ήταν άλλωστε δυνατό να παραµείνει κάτι που εσύ δε θα το ήθελες ή να διατηρηθεί κάτι που εσύ δε θα έφερνες στην ύπαρξη; Αντίθετα, όλα τα αγαπάς, γιατί είναι δικά σου, φιλόψυχε δεσπότη» (Σοφία Σολοµώντος).  Ποιο είναι το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του Θεού, όπως φαίνεται στο παραπάνω κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης; Μπορείτε να αναφέρετε και άλλες περιπτώσεις που να το φανερώνουν; (25 Μονάδες)

απαντηση:
Η ιδιότητα αυτή  -η αγάπη-άρχισε να εκδηλώνεται από την αρχή της δημιουργίας του κόσμου, της οποίας κίνητρα ήταν η αγάπη και η ελευθερία Του. Η πρόνοια του Θεού εκδηλώνεται ως συντήρηση και κυβέρνηση του κόσμου για την ύπαρξη και κατεύθυνσή του προς την επιτυχία του σκοπού του φανερώνεται στο ενδιαφέρον και την αγάπη του Θεού προς τον κόσμο και τον άνθρωπο. Και η θαυματουργική Του δράση είχε ως κίνητρο την αγάπη προς τον πάσχοντα άνθρωπο. Η παραβολή του ασώτου υιού τονίζει την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο και μάλιστα προς τον αμαρτωλό. Μεγαλύτερη απόδειξη της μεγάλης αγάπης του Θεού αποτελεί το γεγονός της ενανθρώπησης του Υιού και Λόγου του Θεού
«Στην Ορθοδοξία δεν πιστεύουμε σε διάκριση μεταξύ φυσικών και μεταφυσικών αλλά σε διάκριση μεταξύ κτιστού και ακτίστου. Άκτιστος είναι ο Θεός και οι ενέργειές Του, και κτιστός είναι όλος ο κόσμος… Το άκτιστο δεν έχει αρχή , φθορά και τέλος, ενώ το κτιστό έχει συγκεκριμένη αρχή, διακρίνεται για τη φθορά και δεν έχει τέλος, όχι γιατί αυτό οφείλεται στη φύση του αλλά γιατί έτσι το θέλησε ο Δημιουργός του…» (Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος) Να εντοπίσετε και να αναπτύξετε σημεία της πίστης του Χριστιανισμού για τον Θεό και τη σχέση του με τον κόσμο. (25 Μονάδες)
απαντηση;
Όλα τα όντα μετέχουν στην ουσιοποιό ενέργειά Του (δημιουργική ενέργεια, που δίνει την ύπαρξη στα όντα), Η πρόνοια του Θεού εκδηλώνεται ως συντήρηση και κυβέρνηση του κόσμου για την ύπαρξη και κατεύθυνσή του προς την επιτυχία του σκοπού του φανερώνεται στο ενδιαφέρον και την αγάπη του Θεού προς τον κόσμο
α) Κατά την άποψη της Εκκλησίας, με ποιους τρόπους εκδηλώνεται η πρόνοια του Θεού για
τον κόσμο ήδη από τη δημιουργία του; (10 Μονάδες)
απάντηση:
Η ιδιότητα αυτή άρχισε να εκδηλώνεται από την αρχή της δημιουργίας του κόσμου, της οποίας κίνητρα ήταν η αγάπη και η ελευθερία Του. Η πρόνοια του Θεού εκδηλώνεται ως συντήρηση και κυβέρνηση του κόσμου για την ύπαρξη και κατεύθυνσή του προς την επιτυχία του σκοπού του 
α) Να εξηγήσετε με συντομία τη θέση του Χριστιανισμού ότι ο Θεός είναι «άπειρος και
ακατάληπτος».
(10 Μονάδες)
ο άπειρος. Και τούτο δεν μπορούμε να το εννοήσουμε. Διότι εμείς είμαστε πεπερασμένοι. Και πώς το πεπερασμένο να χωρέσει το άπειρο; Πώς ένα ποτήρι νερού να συμπεριλάβει τον ωκεανό, παρότι ούτε άπειρος ούτε ατέρμονος είναι ο ωκεανός, αλλά και ορισμένο νερό έχει και τέρμα επίσης έχει. Αλλά φέρνουμε την εικόνα αυτή προς κατανόηση του πράγματος.  Άπειρος θα πει ότι δεν περικλείεται σε ορισμένα όρια, δεν έχει καμιά έλλειψη, καμιά αδυναμία. Θα πει πως κατέχει κάθε τελειότητα στον άπειρο βαθμό.Ένα βουνό δεν μπορούμε να το αγκαλιάσουμε, αλλά μπορούμε να το αγγίξουμε. Το ίδιο συμβαίνει και με τον ποταμό, τον οποίο δεν μπορούμε να ρουφήξουμε, αλλά μπορούμε να δροσιστούμε παίρνοντας λίγο νερό με τις παλάμες.

α) Σύμφωνα με τη θέση του Deismus, ο δημιουργός Θεός δεν επεμβαίνει στη δημιουργία του. Ποια είναι η απάντηση της Εκκλησίας;
(10 Μονάδες)
απαντηση:
Η πρόνοια του Θεού εκδηλώνεται ως συντήρηση και κυβέρνηση του κόσμου για την ύπαρξη και κατεύθυνσή του προς την επιτυχία του σκοπού του φανερώνεται στο ενδιαφέρον και την αγάπη του Θεού προς τον κόσμο και τον άνθρωπο. Και η θαυματουργική Του δράση είχε ως κίνητρο την αγάπη προς τον πάσχοντα άνθρωπο.έμμεση αλλά ενεργό και σωτήρια παρουσία του Θεού στη ζωή των ανθρώπων, που πραγματοποιείται με τη θαυματουργική παρουσία των αγίων της Εκκλησίας μας. Η σπουδαιότερη όμως και εμφανέστερη παρουσία του Θεού στην ιστορία του κόσμου και του ανθρώπου είναι η ενανθρώπηση του δεύτερου προσώπου της Αγίας Τριάδας.

«Ο Θεός είναι Ένας, αλλά όχι Μόνος, Η μία θεότητα υπάρχει τριαδικά. Η ενότητα δεν είναι
μονολιθική ταυτότητα, αλλά ποικιλία ετερότητας. Η διαφορετικότητα, η ιδιαιτερότητα, η
ετερότητα και η προσωπικότητα προέχουν μαζί με την ελευθερία, που δεν καταντά αναρχία
και αυθαιρεσία. Στην ενότητα φθάνουμε μέσω της ετερότητας και όχι διαμέσου της ταυτότητας. Καμιά ισοπέδωση δεν επιτρέπεται, αλλά τουναντίον επιβάλλεται η ελεύθερη και η αυτόνομη ανάπτυξη της προσωπικότητας, του προσώπου ή της υποστάσεως, κατά την θεολογική ορολογία, προκειμένου να φθάσουμε στην ενότητα του ανθρώπου με τον εαυτό του και με τον Άλλο» (Μάριος Μπέγζος) Με βάση το παραπάνω κείμενο, να παρουσιάσετε τα χαρακτηριστικά του Τριαδικού Θεού κατά την πίστη της Εκκλησίας.(25 Μονάδες)
απάντηση:

Το επίκεντρο της χριστιανικής διδασκαλίας και πίστης για το Θεό συνοψίζεται στη φράση: «ο ένας ως προς την ουσία ή φύση Θεός είναι Τριαδικός ως προς τις υποστάσεις ή πρόσωπα» (Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα). Το μυστήριο του Τριαδικού Θεού είναι ασύλληπτο από την ανθρώπινη σκέψη. Επομένως, είναι αδύνατο να το διερευνήσουμε λογικά. Η μία και ενιαία φύση του Τριαδικού Θεού είναι άναρχη, αιώνια, άπειρη, άκτιστη και ακατάληπτη. Κάθε πρόσωπο του Τριαδικού Θεού είναι φορέας της θείας ουσίας και συγχρόνως είναι όλος υ Θεός. Η θεία ουσία «κατοικεί», υπάρχει «ασυγχύτως, ατρέπτως και αδιαιρέτως» ολόκληρη στα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδας. Οι σχέσεις μεταξύ τους είναι σχέσεις ουσιαστικής αγάπης και «ομοουσιότητας» που εκφράζονται με τον όρο «αλληλοπεριχώρηση». Τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδας δεν είναι τρεις θεότητες, ούτε νοούνται ως τρόποι εμφάνισης και παρουσίας του ενός Θεού μέσα στην ιστορία και στη ζωή της Εκκλησίας. Τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδας έχουν τα προσωπικά τους ιδιώματα Ο Πατέρας είναι αγέννητος, ο Υιός «γεννάται» προαιώνια από τον Πατέρα, και το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται προαιώνια από τον Πατέρα. Ο ομοούσιος Τριαδικός Θεός ενεργεί και εκδηλώνεται προς τον κόσμο ενιαία και αδιαίρετα. 

«Έτυχε να βιώσω διάφορα είδη φωτός και φώτων: το "φως" της καλλιτεχνικής εμπνεύσεως… · το "φως" του φιλοσοφικού στοχασμού…· ας προσθέσομε σ’ αυτά και το "φως" της επιστημονικής γνώσεως… Αλλ’ όταν σε ώριμη ήδη ηλικία επέστρεψα στον Χριστό ως τον τέλειο Θεό, με περιέλαμψε το άναρχο Φως. Το θαυμαστό τούτο Φως, έστω και στο μέτρο που μου δόθηκε να γνωρίσω από τη χάρη του Θεού, επισκίασε όλα τα άλλα, όπως ο ήλιος που ανατέλλει που δεν επιτρέπει να βλέπομε πια ακόμη και τα πιο λαμπρά αστέρια» (Αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος, Ορθόδοξος συγγραφέας) Να αφετηρία το κείμενο, να αναπτύξετε τη διδασκαλία της Εκκλησίας για τη δυνατότητα του ανθρώπου να γνωρίσει τον Θεό. (25 Μονάδες)
απαντηση:

Δηλαδή, παρότι είναι αόρατες και η αιώνια δύναμη του Θεού και η θεϊκή Του ιδιότητα, μπορούσαν να τη δουν μέσα στη δημιουργία, από τότε που έγινε ο κόσμος. Γι' αυτό και δεν έχουν καμιά δικαιολογία) (Ρωμ. 1,19-

Όσα λοιπόν είναι απαραίτητα για την προσέγγιση και τη μερική γνώση του Θεού τα έθεσε στη διάθεσή μας η άπειρη αγάπη Του. Πολλά όμως που μας είναι άγνωστα προς το παρόν θα μας αποκαλυφθούν στη μέλλουσα ζωή. Την αλήθεια αυτή διατυπώνει παραστατικά ο Απ. Παύλος:

σαν μέσα από μεταλλικό καθρέπτη τότε όμως πρόσωπο με πρόσωπο θα δούμε το Θεό) (Α' Κορ. 13, 12). Η ουσία λοιπόν, του Θεού είναι απρόσιτη και ακατάληπτη, αλλά οι ενέργειές Του είναι μεθεκτές (μπορεί ο άνθρωπος να μετάσχει σ' αυτές) με βάση το λογικό και με προϋπόθεση την πίστη. Η αγιότητα και η θέωση είναι ο ανώτατος βαθμός μέθεξης στις ενέργειες του Θεού.